Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Blaðsíða 67

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
67
Ályktun: Niðurstöðurnar styðja þá tilgátu að
stökkbreytt cystatín C safnist upp í frumum þeirra
sem bera stökkbreytt cystatín C gen, en sé ekki
losað á virkan hátt.
V-7. Bakteríur sem taka þátt í næringar-
námi dýrasvifs
Gerður Slefánsdóttir, Ólafur S. Andrésson
Frá Tilraunastöð HÍ í meinafrœði að Keldum
Markmið rannsóknarinnar er að meta magn,
fjölbreytileika og virkni örvera í vistkerfi sjávar
og mikilvægi þeirra fyrir flæði og hringrás næring-
arefna í lífkeðjunni. Nýlegar athuganir sýna að
margar tegundir sjávarbaktería gefa frá sér utan-
fumuhvata sem flýta niðurbroti þörunga og ann-
arra lífrænna efnasambanda í sjónum. Rauðáta,
Calanus finmarchicus, er algengasta krabbadýr í
sjónum kringum ísland og mikilvæg fæða fyrir
seiði þorsks sem og margra annarra nytjafiska.
Meltingarvegur flestra krabbadýra er hinsvegar
mjög einfaldur.
Tilgáta rannsóknarinnar er að starfsemi bakt-
eríanna skipti miklu máli í meltingarvegi rauðát-
unnar og auki næringarupptöku og þannig vöxt og
viðgang rauðátunnar. Einnig stuðlar niðurbrots-
virkni utanfrumuhvatanna að aukinni næringar-
efnalosun frá saurbögglum og öðrum lífrænum
úrgangi í sjónum og þannig aðgengi lífvera að
þeim áður en þau hverfa til botns.
Smásjártalningar með flúorljómandi litun
(DAPI) gefa til kynna að í hverjum ml sjávar séu
3-10xl05 bakterfur. Þctta er mun hærra en fjöldi
baktería metinn með hefðbundnum ræktunarað-
ferðum. Tegundagreining með erfðafræðilegum
aðferðum sýnir mikinn tegundafjölbreytileika og
að stór hluti bakteríanna tilheyrir hóp gamma-
próteobaktería svo sem Vibrio, Pseudomonas og
Colwellia.
Mælingar á virkni utanfrumuhvata sýna að
virkni þeirra er mun meiri í meltingarúrgangi
rauðátunnar en í sjónum umhverfis eða allt að 10
þúsundfalt hærri. Niðurstöður rannsóknanna
benda til þess að bakteríur skipti miklu máli við
niðurbrot lífrænna fjölliða í fæðu rauðátunnar.
Rannsóknin í heild gefur fjölþættar upplýsingar
um magn, tegundafjölbreytileika og virkni örvera
í mismunandi vistum.
V-8. Fjölbreytileiki sjávarbaktería
Ólafur S. Andrésson*, Erla Björk Örnólfsdótt-
ir*, ** Gerður Stefánsdóttir*
Frá *Tilraunastöð HI í meinafrœði að Keldum,
**Department of Oceanography, Texas A&M
University, College Station, Texas
Talningar í smásjá gefa til kynna að lagarbakt-
eríur séu tveimur til fimm stærðargráðum fleiri en
sá fjöldi sem greinist með ræktun á agarskálum.
Nýjar aðferðir sameinderfðafræði hafa gert
mönnum kleift að lýsa ætterni og fjölbreytileika
óræktaðra baktería í nokkrum sjávarvistkerfum.
Hér verður greint frá athugun á bakteríum í flæð-
armálinu við Gróttu og í Sundahöfn þar sem bæði
ræktaðar (um 3xl03/ml) og óræktaðar bakteríur
(um 2xl05/ml) voru greindar með mögnun og rað-
greiningu erfðaefnis.
Hluti af 16S ríbósóm RNA genum ræktaðra
baktería var magnaður með vísum samsvarandi
sterklega varðveittum röðum og síðan raðgreind-
ur. Sama svæði (um 276 bp) var magnað úr órækt-
uðum bakteríum, mögnunarafurðir einræktaðar
(klónaðar) í M13 genaferjum og raðgreindar.
Samtals voru 166 genaferjur raðgreindar og fram
komu 156 mismunandi raðir. Petta er meiri fjöl-
breytileiki en lýst hefur verið áður í sambærileg-
um athugunum. Við nánari athugun sást að helm-
ingi raðanna mátti skipta í sjö vel afmarkaða hópa
þar sem einhverjar raðanna voru náskyldar
(minna en 9 basa munur) og fáar fjarskyldar
(meira en 15 basa munur). Lítill skyldleiki er með-
al þeirra 86 raða sem eftir standa og ef til vill er
sérhver þeirra fulltrúi fyrir afmarkaðan „tegund-
arhóp“. Pessir tegundarhópar kunna að vera nátt-
úrulegar erfðafræðilegar og/eða vistfræðilegar
einingar, ef til vill sambærilegar við tegundir eða
stofna hjá heilkjörnungum.
Rannsóknin sýnir að hinn mikli munur í heild-
artölu og ræktartölu er bæði vegna óræktanlegra
tegunda/tegundarhópa og vegna óræktanlegra
forma af ræktanlegum tegundum/tegundarhóp-
um.
V-9. Kortlagning meingens marmara-
beinveiki (osteopetrosis) í íslenskri fjöl-
skyldu
Unnur Styrkársdóttir*, Wim Van Hul**, Ólafur
Jensson*
Frá *sameindalíffrœðideild Landspítalans,
**Department of Medical Genetics, University of
Antwerp
Arfgeng víkjandi marmarabeinveiki (osteop-
etrosis), hefur greinst í fjórum fjarskyldum ein-
staklingum á íslandi (1). Pessi sjúkdómur leiðir til
dauða ungbarna eða nýbura (2). Aðaleinkenni
veikinnar koma fram í beinum sem eru mjög þétt
og óeðlileg að lögun. Orsökina má rekja til galla í
starfsemi beinátfrumna (osteoclasta), svo eðlilegt
niðurbrot og nýmyndun beina á sér ekki stað.
Þekkt eru osteopetrosis stökkbrigði í dýrum
sem hafa gefið miklar upplýsingar um eðli marm-