Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1998, Blaðsíða 116

116
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84/FYLG1RIT 37
við rannsókn sem gerð var fyrir fimm árum.
Upplýsingar voru fengnar úr sjúkraskrám auk
upplýsinga frá foreldrum sem safnað var með
spurningalistum.
Niðurstöður: Sala sýklalyfja í mixtúruformi
á öllu landinu dróst saman úr 70.000 dag-
skömmtum (DDD = defined daily doses) árið
1992 niður í um 45.000 dagskammta árið 1997
(35% lækkun). Mest dró úr notkun á trímet-
óprím-súlfalyfjum eða úr 24.000 DDD niður í
8.000 DDD (65% lækkun). Alls tóku 804 börn
þátt í rannsókn á sýklalyfjanotkun eða 78% af
úrtaki (75-88% eftir stöðum). Sýklalyfjanotk-
unin minnkaði um 60% borið saman við sömu
svæði fyrir fimm árum, úr 1,6 meðferð/ár/barn
(95% CI±0,1), í 1,0 (±1,0). Mest var minnkun-
in á Egilsstöðum úr 1,3 (±0,3) í 0,7 (±0,2) og
Hafnarfirði úr 1,5 (±0,1) í 0,9 (±0,2). Á árunum
1992 til 1993 var 65% sýklalyfjanotkunar
vegna eyrnabólgu en nú aðeins 51%, sambæri-
legt hlutfall vegna skútabólgu breyttist úr 1% í
10%, en hálsbólguhlutfallið var óbreytt, 17%.
Fyrir fimm árum voru 37% tilvika eyrnabólgu
meðhöndluð með trímetóprím-súlfa en nú 16%.
Sambærileg hlutfallsnotkun amoxycillíns breytt-
ist úr 39% í 50% og amoxycillín-klavúlansýru
úr 9% í 25%.
Ályktanir: Fræðsla og áróður gegn óhóflegri
sýklalyfjanotkun hefur dregið umtalsvert úr
sýklalyfjanotkun meðal barna á íslandi, eink-
um vegna eyrnabólgu. Breytingin var mest á
notkun trímetóprím-súlfa.
V-59. Visnu-mæðiveirur ræktast úr B-
frumum sýktra kinda
Ragnliildur Kolka, Margrét Guðnadóttir
Frá Veirufrœðistofnun lœknadeildar
Inngangur: í eldri rannsóknum á frumum
ónæmiskerfisins í visnu-mæðisýktum kindum
hafa veirur aðeins fundist í átfrumum (macro-
phages). Síðbúið B-frumusvar, þegar sýkingar-
hindrandi (neutralizing) mótefni myndast, hvatti
okkur til að skoða með nýjum aðferðum til að
aðgreina frumur, hvort finna megi veirur í öðr-
um frumum ónæmiskerfisins en átfrumum.
Efniviður og aðferðir: Tilraunadýrin voru
sjö kindur, tvær sýktar með rniklu magni af
visnu-mæðiveiru K796 í lungu eða æð og fimm
kindur eðlilega sýktar í sambýli við sýkt fé. B-
frumur voru einangraðar með segulkúlutækni
(immuno-magnetic technique). Blóð var lagt á
Ficoll-Hypaque og einkjarnafrumum (PBMC)
safnað. Frumur voru taldar og segulkúlum þökt-
um með einstofna mótefnum gegn B-frumum
var blandað í frumusúpuna. Með þessari með-
ferð fengust milli 1,8x10' og l,6xl06 B-frumur
í hverri tilraun. Tilraunir voru gerðar til að úti-
loka mengun frá öðrum frumum ónæmiskerf-
isins. B-frumunum var síðan sáð í kindafrumur
úr heilbrigðum plexus chorioideus og ræktun-
artilraunir gerðar. í nokkrum tilraunum var
reynt að örva B-frumurnar með PHA og jónó-
mýcíni.
Niðurstöður: Visnuveirur ræktuðust úr B-
frumum allra tilraunakindanna. Niðurstöður
þessara tilrauna sýna að visnu-mæðiveirur sýkja
B-frumur ónæmiskerfis sýktra kinda.
V-60. Kjarnsýrumögnun til greiningar
veirusjúkdóma
Sigrún Guðnadóttir, Birna Einarsdóttir, Einar
G. Torfason, Sigríður Elefsen
Frá rannsóknastofu Landspítalans í veirufrœði
Inngangur: Kjarnsýrumögnun (PCR), það
er fjölföldun á erfðaefnisbútum in vitro var
fyrst lýst 1985. Árið 1993 voru Nóbelsverð-
launin veitt fyrir þá uppgötvun og það ár var
farið að nýta PCR á Rannsóknastofu í veiru-
fræði til greiningar á veirusýkingum, fyrst í
smáum stfl, en síðan í auknum mæli. Nú má
með PCR tækni greina hér hátt í 20 veirur eða
veiruflokka.
Efniviður og aðferðir: Leita má að veiru-
kjarnsýru í hvaða sýni sem er, en forvinnan fer
eftir gerð sýnis.
Helstu sýni eru saursýni, mænuvökvar, strok
úr sárum, augnstrok, þvagsýni, berkjuskol, ým-
is sýni úr krufningum og blóðsýni. Til að unnt
sé að beita mögnun þarf basaröð veirunnar, á
því svæði sem magna skal, að vera þekkt. Þeg-
ar velja skal svæði til mögnunar þarf að hafa
það í huga að það sé á vel varðveittu svæði (þar
sem kjarnsýruröðin helst sem mest óbreytt
milli kynslóða) og þegar nota skal mögnunina
til að greina veiruætt (til dæmis entero eða
adeno sem innihalda tugi tegunda) þarf svæðið
að vera sameiginlegt sem flestum stofnum inn-
an ættarinnar, en ekki utan hennar.
Veirur eru ólíkar og erfðaefni þeirra ýmist
DNA eða RNA. Þegar um RNA veirur er að
ræða er fyrst búið til DNA mót af RNA kjarn-
sýrubútnum (víxlritun (RT)) sem síðan er
magnað eins og um DNA veiru væri að ræða.
Mögnun DNA bútsins er ýmist gerð með ein-
földu PCR eða tvöföldu, sem aftur getur verið
nested eða semi-nested. Val prímera (tveggja,