Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 15

Mér verður hússins dæmi...
Frjálst, óháð dagblað
Skoðanakónnun DV um afttöðu «1 fyrfihugaós raðhúst:
Meirihlutinn andvígur
ráðhúsi við Tjömina
- »|á bb. 4 og viðbrogð við níöurstoðum konnunarinnar á bls. 2
MUDJCDACtK 17 KÖVtMKI m
Skoðanakonnun DV:
Meirihlutinn andvígur fyrir-
huguðu ráðhúsi við Tjörnina
os lolk a landinu cllu i hrlld Sja
2*
, , ,,
twna þyðir, aðaíþ.tm wn

ReykjavikursvaOið Landiðíheild Niðurstoður skoðanakonnunarínnar urðu þessar: M,: rJníihTvi.umíuraai.™ M 3JN 0*‘>"'"i' n Sv.'.nkl M rt. ös

Ummæti fólks í könnuninnl: ■HlKaiilDtTtjnÁknMnÍ!! toS ' 5*“*“ znz&XLZrz, slísSSSSS Andkigit CI.IN 2SSL, * £ s,.ran., - 2
yngri eins og Safnahúsið, Þjóðleik-
húsið og Háskólinn.
í öðru lagi er listsögulegur mæli-
kvarði. Hús beri að varðveita, vegna
þess, að frá byggingarlegu og list-
rænu sjónarmiði beri þau af öðrum
húsum eða séu fulltrúar ákveðinna
stíltegunda og þannig fulltrúar stíl-
þróunarsögunnar, sem eins af þátt-
um menningarsögunnar. Þetta getur
falist í byggingarlagi, tegund eða
einfaldlega skreytingu húss. Dæmi
af þessu tagi eru mörg á íslandi,
miklu fleiri en almennt var álitið hér
fyrir nokkrum áratugum.
í þriðja lagi geta verið hús, sem
kannski er ekki ástæða til að friða
frá þessum tveimur ofangreindum
sjónarmiðum, og ekki endilega
sjálfra sín vegna, heldur vegna legu
sinnar, þau eru hluti af heild, yfir-
bragði borgarhverfis, eins og til
dæmis umhverfi Tjarnarinnar í
Reykjavík, eða Grjótaþorpið; eða
húsalengju, eins og Bernhöftstorfu-
húsin, milli Stjórnarráðshússins og
gamla Menntaskólahússins; húsa-
friðun er ekki bara spurning um ein-
stök hús heldur skipulagsmál almennt.
í fjórða lagi getur verið um að
ræða hús eða mannvirki sem tengj-
ast atburðum úr sögunni eða eru
einstæð vegna menningarsögunnar,
•— hús sem hafa hýst minnisvert
fólk eða atburði. Auðvitað eru slíkar
forsendur eða viðmiðunarreglur
harla huglægar og eðlilegt að upp
komi ýmis vandamál. Gamall bresk-
ur málsháttur segir eitthvað á þá
'eið, að frelsi þitt hefjist, þar sem
nefið á mér endar. í umhverfismál-
um er þetta ekki svona einfalt. Eitt
skólabókardæmi er baráttan sem
stóð um Fjalaköttinn, húsin, sem
stóðu á Aðalstræti 8 og upp með
Bröttugötu í Reykjavík, en sérstök
samtök, Níu lít, risu upp til verndar
þessum húsum. Beitt var byggingar-
sögulegum og menningarsöguleg-
um rökum og því haldið fram, að
Ejalakötturinn, þ.e. bíósalurinn við
Bröttugötu væri einn af fáum, ef
ekki sá eini bíósalur í Evrópu í upp-
runalegri mynd frá tímum þöglu
myndanna. Húsin voru hluti af
heildstæðu hverfi, Grjótaþorpi.il
Heildstæða húsaröð vestan Aðal-
strætis var búið að rjúfa með bygg-
'Ugu Morgunblaðshússins á sjötta
áratugnum. Kvaðir á þessum lóðum
eru miklar, sem og gjöld, og lengi
vel var og bannað að byggja á þess-
um lóðum eða gera þar á húsum
umtalsverðar breytingar. Fjalakött-
urinn var í einkaeign. Farið var fram
á við borgaryfirvöld að þau keyptu
húsið, sem var í slæmu ásigkomu-
lagi, þar sem aðrir myndu vart finna
til samfélagslegrar skyldu í þeim
efnum. Borgaryfirvöld veigruðu sér
við skilmálum eigandans, mótuðu
og ekki ákveðna stefnu í varðveislu-
málum gamla miðbæjarkjarnans fyrr
en síðar; létu hins vegar undan ósk-
um eiganda og afléttu byggingar-
banni. Þá rauk eigandinn til og lét
rífa húsið. Hann sinnti í engu til-
mælum ofangreindra samtaka sem
buðust til að rífa húsið á þann hátt
að unnt væri að reisa það aftur síðar
og annars staðar. Síðan stóð grunn-
urinn auður í nokkur ár. Loks þegar
hafist var handa um að byggja nýtt
hús, stöðvaði félagsmálaráðherra
framkvæmdir, vegna þess, að ekki
hafði verið rétt staðið að málum. Og
við það situr enn í desember 1988.
Nýjasta dæmið um mál af þessu
tagi er deilan um byggingu ráðhúss
Reykjavíkurborgar í Tjörninni, sem
byrjað var á 1987. Þar er að vísu ekki
deilt um friðun ákveðins húss, held-
ur heils bæjarhverfis, þ.e.a.s. um-
hverfis Tjarnarinnar. Byggðin þar
einkennist öðru fremur af timbur-
húsum frá upphafi aldarinnar um-
luktum gömlum trjágróðri. Látleysi
og friðsæld þessa elsta hluta Reykja-
víkur hefur löngum vakið aðdáun
íslendinga sem og erlendra ferða-
manna. Andstæðingar ráðhússins
telja að umfang ráðhússins og um-
ferðin sem því fylgir muni eyði-
leggja þessa friðsæld, — breyta
hverfinu í ruglingslegt, illa skipulagt
athafnasvæði. Skoðanakannanir
leiddu í ljós, að helmingur eða
meira af umbjóðendum ráðamanna
reyndust andvígir nýbyggingu á
þessum stað.31
Það virðist með öðrum orðum
SAGNIR 13