Sagnir

Ataaseq assigiiaat ilaat

Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 24

Sagnir - 01.04.1989, Qupperneq 24
Orri Vésteinsson „Hlöður eru almennar, oft 4-5 á bæ, en víðast mjög smáar.“21 Hinsvegar eru þær sem rúma fóð- ur fyrir um helming gripanna í fjós- inu, eins og í Hvítárholti og Gröf. Ætla má að þar hafi kýrnar setið fyrir um töðuna úr hlöðunni, en geld- neytin hafa fengið moðið og rekj- urnar, ef þeim hefur þá ekki verið beitt út á gaddinn þeim mun gróf- legar. Líklegra er þó að þeim hafi verið gefið úthey sem geymt var í heystökkum utandyra. Það er ekki alveg út í hött að ímynda sér að stærð hlaðanna geymi upplýsingar um mismunandi áherslu sem lögð var á mjólkur- og kjötafurðir. Þar sem hlöðurnar eru litlar, þar hafi nyt aðeins verið hald- ið í tveimur eða þrem kúm til heim- ilisbrúks, en aðaláherslan lögð á kjötafurðirnar. En þar sem þær eru stórar hafi mjólkurafurðirnar skipt meira máli í efnahagslífi heimilis- ins. „Todur eda jafnkraptagód hey...“ Markús Eyjólfsson segir, eftir að hafa rætt um nytsemi hlaða í grein sinni um heyannir sem birtist 1781, að hann vilji að það mikinn part skilit se um todur eda jafnkraptagód hey, því adra med- ferd má allvída hafa á út-heyium, enda er og skadinn minni, þó mis- takiz.22 Sama hefur að líkindum gilt á mið- öldum. Uppgröfnu hlöðurnar eru svo naumlegar að óhætt er að full- yrða að þær hafa fyrst og fremst ver- ið ætlaðar fyrir töðuna - besta og kjarnmesta heyið sem fyrst og fremst var ætlað kúnum. Útheyin hafa oftast verið geymd í stæðum úti við. Það er þannig langt frá því að hægt sé að segja að allt hey hafi ver- ið geymt í hlöðum á miðöldum eins og 18. aldar menn virðast hafa haldið.23 Það má líka benda á að a.m.k. tvö fjós hafa verið grafin upp - í Herjólfsdal í Vestmannaeyjum og Gjáskógum í Þjórsárdal, þar sem engar hlöður virðast hafa verið. í Herjólfsdal sást til heygarðs við fjósið.24 Auk þess styðja skriflegu heimildirnar þetta; í ís/endinga- sögunum og Sturlungu er víða getið um heygarða og stakkgarða. Þar eru þeir ýmist hafðir í túnum eða upp um holt og verður ekki önnur álykt- un dregin af þessum heimildum en sú að heygarðar og -stæði hafi verið algeng sjón, a.m.k. á 13. öld.25 í Þar sem heyinu uar sjaldnast komið öl/u í hlöðu uarð að byggja heygarða eða -tóftir hjá gripa- húsunum. Myndin sýnir dœmi um þetta frá Gilhaga í Skagafirði í lok 19. aldar. I eru heygarðar, II hlaða og III fjós. Fjárhús (!) og Hlaða (2) á Þórarinsstöðum. Fornbréfasafni má finna staði þar sem engar hlöður virðast hafa verið og aðra þar sem fjós, hlaða og hey- garður eru nefnd í sömu andrá.26 I lögbókunum, Grágás og Jónsbók, er gert ráð fyrir að jafn líklegt sé að menn geymi hey sín í hlöðum og heygörðum.27 Það má þannig setja fram þá kenningu að á miðöldum hafi hlöð- ur verið byggðar yfir töðu, en allt annað hey hafi verið geymt úti. Undantekningar voru auðvitað; sumstaðar voru engar hlöður, stund- um hefur úthey verið geymt í hlöðum, a.m.k. ef marka má höfund F/jótsdœ/asögu, en hann lætur Sveinung bónda - sem áður var minnst á, fylla hlöðu sína af út- heyi.28 Einhverjir hafa svo byggt fjár- húshlöður. Fjárhúshlöður Ein slík hefur verið grafin upp á Þór- arinsstöðum. Hún er örlítil - aðeins 9,9 m2. í fjárhúsinu hafa rúmast tæp- lega 90 sauðir samkvæmt reikningi Búalaga eða litlu fleiri gripir því lömb hafa líklega verið höfð þar líka.29 Engin leið er að segja til um hvað heyið í hlöðunni hefur dugað ofaní allan þennan fénað, því ómögulegt er að giska á hversu lengi vetrar fénu var haldið á beit. Það hefur þó klárlega verið skemur 22 SAGNIR
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Sagnir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.