Sagnir - 01.04.1989, Síða 77

Konan:
hann jafnframt hversu litlir menn
margir kynbræður hans eru. Ein af
söguhetjum hans, Ásgerður hrepp-
stjóri, þarf að halda uppboð og þótti
„það óviðfeldið að heyra mjóa og
veika kvenmannsröddina hrópa upp
„númerin““. Karlarnir skemmtu sér
konunglega og báðu uppboðshald-
arann að bjóða sjálfan sig upp og
fleira í þeim dúr, enda er Ásgerður
hin föngulegasta stúlka. Þetta þykir
Stefáni Daníelssyni vera „orða-
glens" og „gárungahjal".25 Sem bet-
ur fer var staddur á uppboðinu hinn
sanni karlmaður, Eyjólfur, sem var
ástfanginn af Ásgerði, og hann suss-
aði á karlana. Ásgerður sagði hins
vegar af sér að uppboðinu loknu.
Annað í bók Stefáns er eftir þessu.
Hann endar bók sína á að gera grein
fyrir tilgangi hennar og vafalítið hef-
ur sú skoðun sem þar kemur fram
átt fylgi þeirra sem hvað harðastir
voru á móti jafnrétti:
Með söguþáttum þessum hef jeg
bent á, hvernig fara muni, ef kon-
ur fara að losa sig út úr þeim
verkahring, sem þeim er markaður
af náttúrunnar hendi... Ef þær
ætla að taka upp annað verksvið,
verða þær um leið að hætta við
að vera kvenmenn, breyta eðli
sínu og snúa sjer frá því að vera
konur og mæður.26
Til umhugsunar
Það er ljóst að körlum gekk erfið-
lega að finna haldbær rök gegn því
að konur nytu sömu réttinda og
þeir. Svo virðist sem sumir þing-
menn hafi aðeins stigið í pontu til
að reyna að tefja fyrir framgangi
þess frumvarps sem um átti að
ræða. Umræður þingmanna um
frumvarp Sighvats Árnasonar frá
1885 eru dæmi um það. Flestir
þeirra sem taka til máls sjá ástæðu
til að minnast á nauðsyn umbóta
hvað varðar fjárforræði kvenna og
segjast þakklátir ef einhver vildi
flytja slíkt frumvarp. Mér er spurn,
hvers vegna í ósköpunum fluttu þeir
elíki sjálfir frumvarp um fjárforræði
kvenna ef það var þeim það hjartans
mál sem þeir vildu vera láta? Eða
var ætlun þeirra einungis sú að
leiða talið frá hinu upprunalega
frumvarpi um rétt kvenna til
menntunar? Ég freistast til að álykta
Tilvísanir
1
2
3
4
5
6
Alþingistíðindi 1881 I, 149.
Agerholt, Anna Caspari: Den norske
kuinnbeuegelses historie, 2. útg.,
Oslo 1980, 263-269.
Blom, Ida: „The Struggle for Women’s
Suffrage in Norway, 1885-1913."
Scandinauian Journal of History 5,
1980, 14.
Pugh, Martin: Women's Suffrage in
Britain 1867-1928, London 1980, 8-9.
Prumtextinn hljóðar svo: „that is, sexu-
al|y frustrated or lesbian, or alterna-
tively, that their actions were sympto-
matic of the hysteria occasioned by
the menstrual cycle."
Kuennaskólinn í Reykjauík 1874-
'906, Rv. 1907, 6-7 og 22-24.
Kuennaskólinn í Reykjauík 1874-
1906, 4-5.
7 Kuennaskólinn í Reykjauík 1874-
1906, 34.
8 ísafold 9. janúar 1884.
9 Alþingistíðindi 1885 A, 232-238.
10 Alþingistíðindi 1891 A, 559.
11 Alþingistíðindi 1893 B, 297-298.
12 Alþingistíðindi 1893 B, 299-300.
13 Gunnar Karlsson: Frelsisbarátta suð-
ur-þingeyinga og Jón á Gautlöndum,
Rv. 1977, 197.
14 Þjóðuiljinn 4. júní 1887 og 3. ágúst
1891.
15 Alþingistíðindi 1893 B, 304 og 305.
16 Blom, Ida og Tranberg, Anna: Nor-
disk louoversikt. Viktige louer for
kuinner ca. 1810-1980, Oslo 1985,
172.
,góð guðsgjöf til síns brúks“
að svo hafi verið. Hið sama gildir
um upptalningu Lárusar E. Svein-
björnssonar á Alþingi 1891, um
möguleg hjónabönd embættiskvenna
og karla. Þess ber þó ávallt að gæta
að það er varasamt að horfa á fortíð-
ina með augum nútímamannsins,
hvað þá konunnar! Það sem í dag
þykir hlægilegt og afkáralegt hefur
líklega verið grafalvarlegt og sjálf-
sagt mál í augum áa okkar.
Greinilegt er að mörg rök karl-
manna gegn jafnrétti kynjanna voru
úr lausu lofti gripin, eða hver kann-
ast ekki við þá fullyrðingu karl-
manna að þær konur sem vinna að
jafnrétti séu karlahatarar og upp til
hópa Ijótar piparjúnkur sem séu að
hefna sín á körlunum vegna þess að
enginn vildi þær. Þeir álitu að kona
sem léti sér húsmóðurstarfið ekki
nægja væri afbrigðileg og ókvenleg.
Konan átti að vera móðir og hús-
móðir, fyrirmynd í dyggðugu líferni
og góðum siðum. Konan átti að vera
þar sem karlmaðurinn sagði henni
að vera og ekki breyta útaf alda-
gömlum venjum, enda var hún, í
augum sumra karla, aðeins „góð til
síns brúks".
17 Bríet Héðinsdóttir: Strá í hreiðrið.
Bók um Bríeti Bjarnhéðinsdóttur
byggð á bréfum hennar, Rv. 1988,
117.
18 Alþingistíðindi 1911 B. II, 1320
19 Alþingistíðindi 1911 B. II, 1326.
20 Alþingistíðindi 1911 B. II, 1324-1325.
21 Kuennablaðið 5. maí 1911, 3. tbl.,
17.
22 Alþingistíðindi 1911 B. II, 1342 og
1328.
23 Alþingistíðindi 1911 B. II, 1319-1343.
24 Stefán Daníelsson: Kuenfrelsiskonur,
Ak. 1912, 3.
25 Stefán Daníelsson: Kuenfrelsiskonur,
72.
26 Stefán Daníelsson: Kuenfrelsiskonur,
75.
SAGNIR 75