Sveitarstjórnarmál - 01.12.2001, Blaðsíða 94

Umhverfismál
Ragnhildur Sigurðardóttir verkefnisstjóri:
Átaksverkefiiið Fegurri sveitir
Verkefnið Fegurri sveitir er á vegum landbúnað-
arráðuneytisins. í framkvæmdanefnd þess eiga sæti
fulltrúar frá landbúnaðarráðuneyti, Bændasam-
tökum íslands, Sambandi íslenskra sveitarfélaga,
Kvenfélagasambandi íslands og umhverfisráðu-
neyti.
Fegurri sveitir er átaksverkefni um hreinsun á
landi og fegrun mannvirkja með áherslu á sveitir
landsins. Tilgangur þess er að koma í veg fyrir
mengun og slysahættu auk þess að bæta ásýnd
dreifbýlisins og ímynd þess. Víða er verið að vinna
gott starf og það ber að kynna, öðrum til eftir-
breytni. Með kynningu, fræðslu og skipulagningu
má hvetja rnenn til dáða, auðvelda þeim verkin og
ná niður kostnaði við framkvæmdir.
íslenskar sveitir eru vissulega fagrar og
dreifbýlisbúar jafnt sem þéttbýlisbúar hafa tekið
vel við sér síðustu ár í takt við breyttar áherslur í
umhverfismálum á nýrri öld. Ásýnd sveitabæja
skiptir miklu máli fyrir markaðssetningu landbún-
aðarafurða og hefur án efa áhrif á sjálfsvirðingu og
líðan ábúenda.
Víða er verið að vinna gott starf til þess að bæta
það sem þarf að laga. En það er við ákveðinn for-
tíðarvanda að etja og oft er dýrt að taka til í
sveitum vegna flutningskostnaðar. Þeim mun mik-
ilvægara er að skipuleggja aðgerðir vel. Það er lyk-
ilatriði að dreifbýlisbúar fái góða þjónustu á sviði
umhverfismála, t.d. að það séu greiðar förgunar-
leiðir fyrir það sem menn þurfa að losna við. Mik-
ilvægt er að fá sem flesta til að vera með í verkefn-
Greinarhöfundur, Ragnhildur
Sigurðardóttir, verkefnisstjóri
Fegurri sveita, er bóndi á
Álftavatni i Staðarsveit.
Hún er með mastersgráðu
í umhverfisstjómunarfrœði
frá Landbúnaðarháskólanum
í Noregi og er lektor við
Landbúmaðarháskólann á
Hvanneyri.
inu; sveitarfélög, fyrirtæki, stofnanir og félagasam-
tök. Góð samvinna er lykilatriði, þannig að vel tak-
ist til með þetta stóra verkefni. Margt hefur breyst,
og er að breytast, i umhverfismálum á íslandi. Sem
dærni rná nefna hertar kröfur um frárennsli og um
gæði og öryggi neysluvatns. Hlutaðeigendur þurfa
að þekkja gildandi lög og reglur og leiðir til að ná
að uppfylla þær. Þetta á ekki aðeins við um
bændur heldur falla allar sveitir landsins undir
verkefnið. Þannig hafa nokkur sveitarfélög tengt
eyðibýli, iðnaðarhverfi og/eða hesthúsabyggð við
aðgerðir sínar.
Framkvæmdir
Sem dæmi um framkvæmdir má nefna að:
• mála hús og mannvirki.
• endurreisa/halda við gömlum mannvirkjum sem
hafa verndargildi.
• rífa ónýt og/eða hálffallin mannvirki sem engin
menningarverðmæti eru í.
• fjarlægja ónýtar vélar og annað brotajárn eða
koma því fyrir á snyrtilegan hátt.
• íjarlægja ónýtar girðingar.
• hreinsa ijörur, ár og vötn.
• safna rúlluplasti, áburðarpokum o.fl. þ.h., pressa
það saman og farga því á viðeigandi hátt.
• merkja kennileiti, s.s. göngustíga, heimreiðar,
eyðibýli o.fl.
• bera möl í plön og slóða.
• ganga rétt frá vatnsbólum.
Allir þátttakendur eiga það sammerkt að hafa
tekið fegrun sveita á dagskrá og eru byrjaðir að
vinna að markmiðum verkefnisins. Sveitarfélögin
eru helstu „vinnueiningar“ verkefnisins, enda það
stjórnsýslustig sem næst er íbúunum. Yfirvöld á
hverjum stað og nefndir á þeirra vegum stjórna því
sjálf með hvaða hætti þau nýta sér verkefnið. Þótt
þetta kunni að virka ómarkvisst er þessi sveigjan-
leiki forsenda þess að ná árangri. Engin tvö sveit-
arfélög eru eins og þarfirnar eru því misjafnar.
Sveitarfélög hafa farið yfir þá þjónustu sem þau
veita íbúum sínum á sviði umhverfismála og metið