Sveitarstjórnarmál - 01.12.2001, Qupperneq 43

Samgöngumál
457
Gælunöfn fyrstu fólksbílanna sem Hafnfirðingar eignuðust voru Beljan og Tuddinn. Þeir
voru af gerðinni Panhard Lavassor og Daimler og notaðir til daglegra ferða milli Hafn-
arfjarðar og Reykjavíkur sumrin 1914 og 1915. Myndin er af Beljunni, tekin í Hafnarfirði
1915. Undir stýri situr Stefán Jóhannsson en heimildir herma að hann hafi lært á bílinn
á dagparti og að því loknu umsvifalaust hafið akstur með farþega milli Hafnarfjarðar og
Reykjavíkur. Ljósmyndina tók Sæmundur Guðmundsson. Karli Rúnari Þórssyni hjá
Byggðasafni Hafnarfjarðar er þökkuð lipurð við útvegun myndarinnar.
aurar. Steindór og BSR komu í
kjölfarið með strætisvagnaferðir
og árið 1935 var stofnað fyrir-
tækið Áætlunarbílar Hafnar-
íjarðar hf. og sótti fyrirtækið um
sérleyfi að minnsta kosti til
helminga við SVR. Þeir fjórir
aðilar sem hér hafa verið nefndir
fengu síðan sérleyfi og fékk hver
um sig tjórðung af leyfinu.
Sérleyfishafarnir týndu tölunni
á næstu árum og Póst- og sima-
málastjórnin sá um fólksflutn-
inga milli HafnarQarðar og
Reykjavíkur með miklu tapi þar
til Landleiðir hf. keyptu alla
vagnana, sem voru af gerðinni
Skoda, en ákveðið var að end-
urnýja flotann. Fyrsti nýi vagn-
inn var tekinn í notkun haustið
1951. Landleiðir sáu siðan um
almenningssamgöngur milli
Hafnarfjarðar og Reykjavíkur
allt þar til Almenningsvagnar bs.
voru stofnaðir og nú höfum við
stofnað eitt byggðasamlag um
reksturinn þar sem eitt leiðakerfi
nær yfir allt höfuðborgarsvæðið.
Af sameiningunni er umtalsvert
hagræði en eins og áður er fram
komið var vegur almennings-
samgangna á höfuðborgarsvæð-
inu heldur holóttur fram eftir
öldinni, eða þar til Landleiðir
tóku yfir reksturinn. Þeir sinntu
hlutverki sínu að mörgu leyti
prýðilega þótt heldur hafi verið
farið að halla undan fæti síðustu
árin. Með stofnun byggðasam-
lagsins Almenningsvagna stóðu
sveitarfélög á höfuðborgarsvæð-
inu utan Reykjavíkur að því að
bæta þessa þætti enda ljóst að
rekstur á slíku fyrirtæki er erf-
iður án fjárhagslegrar hlutdeildar
úr sameiginlegum sjóðum.
Samið var við Hagvagna hf. um
að veita þjónustuna og sinnir
fyrirtækið enn akstri, nú fyrir
byggðasamlagið Strætó, sem
byggir að mestu leyti á Strætis-
vögnum Reykjavíkur.
Ég tel að þessi þróun hafi
verið farsæl en blikur eru þó á
lofti um að sveitarfélögin þurfi
að kosta meiru til rekstrarins en
áætlað var. Valda því margvís-
legar ástæður sem ég ætla ekki
að tíunda hér. En ég tel fyllstu
ástæðu til þess að við spyrjum
okkur hvernig við viljum sjá
rekstur Strætó bs. i framtíðinni,
hvar við viljum leggja mestar
áherslur og hver séu grundvallar-
atriðin í rekstri á slíku íyrirtæki.
Markmiðin verða að vera skýr
en þau mega ekki vera óum-
breytanleg. Ég er á þeirri skoðun
að við eigum að leita allra leiða
til þess að hagræða í rekstrinum
og reyna að lækka kostnaðarþátt-
töku sveitarfélaganna eins og að
var stefnt í upphafi. Til þess
getum við þurft að taka erfiðar
ákvarðanir enda erum við til
þess kjörin að veita fjármunum
skattborgara þangað sem þeirra
er þörf, til uppbyggingar og
þjónustu í þeim tilgangi að
skapa hér samfélag sem mótað
er af farsæld og festu.
Við höfum borið gæfú til þess
að ná saman um erfið mál sem
lengi hafa verið í deiglunni. Við
höfum sameinað slökkviliðin og
unnið sameiginlega að heildrænu
skipulagi fyrir höfuðborgar-
svæðið. Endurvinnslumálin eru
sameiginleg og brátt almanna-
varnirnar. Þetta samstarf er
nauðsynlegt fyrir okkur til þess
að fá heildræna yfirsýn yfir
sameiginleg verkefni og hags-
muni og leysa þau með hliðsjón
af mismunandi sjónarmiðum.
Slík vinna felur auðvitað alltaf í
sér málamiðlun en tekið er á
öllum meginatriðum og þau látin
ráða því hvernig málin eru til
lykta leidd. Svæðisskipulagið er
gott dæmi um slíkan samstarfs-