Milli mála - 01.01.2011, Síða 12

ÚTLENDINGUR OG ÓVITI
12
inu, bíður aftöku og lýsir því yfir að ekkert skipti máli. Afstaða
Meursault til lífsins gerir hann að „útlendingi“ í augum annarra
sögupersóna verksins. Hér verður leitast við að draga fram hvað felst
í því að vera „útlendingur“ í skáldsögu Camus og bent á tengsl
hennar við önnur skáldverk og „útlendinga“ í þeim verkum. Eink-
um verður staldrað við samanburð á Útlendingnum og Sögunni um
gralinn eftir Chrétien de Troyes og grafist fyrir um skyldleika
skrifstofumannsins Meursault og hins fávísa riddara Perceval.
II
Skáldsagan Útlendingurinn skiptist í tvo hluta. Í fyrri hluta verksins
segir skrifstofumaðurinn Meursault frá lífi sínu. Hann biður um frí
úr vinnunni til að vera við jarðarför móður sinnar sem dvalið hefur
á elliheimili síðustu ár ævinnar. Daginn eftir jarðarförina hefur
hann ástarsamband við fyrrverandi samstarfskonu sína, Marie, sem
hann hittir á baðstað við höfnina og fer svo með henni í bíó. Dag
einn býður Raymond, nágranni Meursault, þeim að eyða sunnudegi
í húsi við ströndina. Þar hitta þau araba sem Raymond á í útistöðum
við og Raymond særist. Stuttu síðar er Meursault einn á ströndinni
og hittir fyrir tilviljun arabann sem hafði sært nágranna hans.
Arabinn dregur hníf upp úr vasa sínum og Meursault skýtur hann
með byssu Raymonds, einu skoti, síðan fjórum til viðbótar. Þau
skot hljóma eins og „fjögur þétt högg á dyr ógæfunnar“ og hér
lýkur fyrri hluta verksins. Í síðari hlutanum segir frá dvöl Meursault
innan veggja fangelsisins, yfirheyrslum og málaferlum þar sem
þeim atburðum sem gerast í fyrri hlutanum er lýst á ný, en nú frá
sjónar hóli annarra. Meursault hefur lítið til málanna að leggja,
svarar af hreinskilni þegar hann er spurður en stendur að mestu fyrir
utan umræður sem lúta að hans eigin gjörðum, tilveru og ásetningi.
Skeytingarleysi hans misbýður réttinum og hann er dæmdur til
dauða. Hann hafnar flóttaleiðum trúarinnar sem prestur reynir að
beina honum inn á og í lok verksins er ást hans á lífinu dregin
fram.
Meursault er semsagt „útlendingurinn“ sem verkið er kennt við
og það er við hæfi að staldra fyrst við franska heiti skáldsögunnar,