Milli mála - 01.01.2011, Page 20
20
fyrir eftir í einskonar tímalegu tómarúmi nútíðarinnar en ekki í
þeirri hefðbundnu og skipulegu atburðarás sem einfalda þátíðin
skapar og við eigum að venjast í hefðbundinni frásögn.31 Á sama
hátt eru setningarnar flestar stuttar; höfundurinn notar ekki teng-
ingar til að setja atburðina upp sem orsök og afleiðingu heldur er
þeim stillt upp, hlið við hlið.32 Meursault er því maður án framtíðar
og fortíðar. Í grein sinni um Útlendinginn líkti Jean-Paul Sartre stíl
Camus í verkinu við hinn „ameríska“ stíl Hemingways.33 Óvenjuleg
frásagnartækni Camus endurspeglar þannig upplifun Meursault á
umheiminum og um leið heldur hún lesandanum í fjarlægð frá
söguhetjunni og atburðum verksins og gerir hann að „útlendingi“
innan þess.
IV
Í ofannefndri grein sinni um Útlendinginn dró Sartre í efa að Camus
hefði skilið suma þá heimspekinga sem hann fjallar um í Le Mythe
de Sisyphe, svo sem Jaspers, Heidegger og Kierkegaard. Hvort sem
það er rétt eða ekki þá leit Camus fyrst og fremst á sig sem rithöfund
en ekki heimspeking og hélt því fram í upphafi ferils síns að
„skáldsaga væri aldrei neitt annað en heimspeki í myndum“.34
Skáldsaga hans vakti mikla athygli og þótti nýstárleg þegar hún
kom út þótt ýmislegt væri fengið að láni, til dæmis „ameríski“
stíllinn og viðfangsefnið, það er tengsl mannsins við sjálfan sig og
umhverfi sitt sem Sartre sjálfur fjallar um á nokkuð ólíkan hátt í
skáldsögunni La Nausée sem kom út 1938. Camus skrifaði reyndar
um það verk í Alger Républicain þegar það kom út og fannst
„kenningarnar bera lífið ofurliði“.35 Þess má geta að nokkrum árum
síðar sendi Sartre frá sér ritgerðina Qu’est-ce que la littérature ? þar
sem hann fjallaði einkum um afstöðubókmenntir og dró ekki dul á
31 Þetta stílbragð fer forgörðum í þýðingu.
32 Þetta minnir um margt á heimspekisögur Voltaires, t.d. Birting eða Zadig. Í þeirri síðarnefndu
veltir söguhetjan einmitt mikið fyrir sér samhengi hluta, orsök og afleiðingu.
33 Jean-Paul Sartre, „Explication de l’Étranger“.
34 Albert Camus „La Nausée, par Jean-Paul Sartre“, í „Le Salon de Lecture“, Alger républicain, (20
octobre 1938), Albert Camus, Œuvres complètes, I, bls. 794–796, hér bls. 794.
35 Sama rit, bls. 794.
ÚTLENDINGUR OG ÓVITI