Milli mála - 01.01.2011, Page 36

36
um heimspeki, fagurfræði og hugmyndasögu við evrópska menn-
ingar arfleifð.21 Samkvæmt hugmyndum Duncans virðist sem sá
félagslegi darvinismi sem festi rætur á 19. öld ráði enn ríkjum.
Áhrifa valdar eins og argentínski hugmyndafræðingurinn og stjórn-
málamaðurinn Domingo Faustino Sarmiento, sem fjallaði um „ólán
Ameríku“ og átti við blöndun Evrópumanna og frumbyggja, hafa
sterk ítök enn þann dag í dag. Kynblöndunina taldi Sarmiento
stuðla að því „að kynstofnar álfunnar lifa í iðju- og framkvæmda-
leysi“. Þeir virðast, segir hann, ófærir „[…] um að leggja á sig álags-
og erfiðisvinnu“.22 Lærisveinn hans, argentínski hugmynda smið-
urinn Carlos Octavio Bunge, lagðist á árar með honum og benti á
að blökku menn hefðu fátt lagt á vogarskálar afrekalista heims-
byggðar innar.23
Sá veruleiki sem Duncan fjallar um við upphaf 21. aldar er enn
flóknari en sá sem blasti við fræðimönnum álfunnar fyrir eitt
hundr að árum. Fjölmenningarsamfélög strandhéraða við Karíba haf
mótast af tilvist fjölmargra menningarkima. Þessir afkimar eða
skúma skot ráðast fyrst og fremst af uppruna, útliti og menn ingar-
arfleifð, en einnig af félagslegum aðstæðum og óstöðugu stjórn-
mála ástandi. Ýmsir rithöfundar og skáld hafa á undanförnum árum
skrifað í vaxandi mæli um líf minnihlutahópa í Kostaríku.24 Kosta-
rísku ljóðskáldin og blökkukonurnar Eulaila Bernard Little, Shirl ey
Campell og Delia McDonald eru þar á meðal. Þær tilheyra til teknu
jaðar samfélagi og tjá sérkenni þess. Þær beina sjónum að upp runa
sínum og skrifa jafnt á spænsku sem ensku. Þær veita innsýn í
hvern ig það er að vera svört kona í kostarísku nútímasam félagi og
lýsa viðbrögðum umhverfisins við þeim sem blökkukonum. Þær
21 Sama grein, bls l7.
22 Domingo Faustino Sarmiento, í La segregación negada: Cultura y discriminación social, ritstj. M.
Margulis og M. Urresti, Buenos Aires: Editorial Biblos, 1999. Þar er haft eftir Sarmiento: „Las
razas americanas viven en la ociosidad, y se muestran incapaces, aun por medio de la compulsión,
para dedicarse a un trabajo duro y seguido“, bls. 116.
23 Eftir hann liggja m.a. ritin: Nuestra América y Principios de psicología individual y social (1903), Los
envenenados (1908) og Nuestra Patria (1910) ásamt mörgum fleiri.
24 Nokkrir af lærifeðrum Rossi eru José León Sánchez, Fabián Dobles og Abel Pacheco, ásamt Quince
Duncan sem ritað hefur fjölda skáld- og smásagna á löngum rithöfundarferli. Höfundur hefur
fjallað um verk Duncans í greininni „Transculturación paulatina: La integración del pueblo negro
en la sociedad costarricense“, El Caribe Centroamericano, Helsinki, Finnland: The Renvall Institute,
2005, bls. 138–152.
Að SKYGGNAST Í SKÚMASKOTIN