Milli mála - 01.01.2011, Qupperneq 63

63
Magnús Fjalldal
Háskóla Íslands
Ys og þys út af Shakespeare
Þótt níundi áratugur 19. aldar væri að mörgu leyti ömurleg harðindaár á Íslandi, var samt furðumikil gróska í menn ingar-
lífinu, þar með talið í þýðingum erlendra bókmenntaverka, og þá
einkum leikrita Williams Shakespeare (1564–1616). Þannig þýðir
Eiríkur Magnússon (1833–1913) Storminn (1885) og Matthías
Joch ums son (1835–1920) Rómeó og Júlíu (1887), en áður hafði hann
þýtt Óthelló (1882) (og Macbeth 1874 og Hamlet 1878). Þessi Óthelló-
þýðing Matthíasar átti eftir að valda miklum deilum, en það er
einmitt um þær sem mig langar að fjalla í þessari grein.
Þýðing Matthíasar á Óthelló eða Máranum frá Feneyjum kom út á
vegum Hins íslenzka bókmenntafélags, og skipaði það þriggja
manna ritnefnd sem átti að hafa umsjón með útgáfunni. Í nefndinni
sátu Steingrímur Thorsteinsson, Björn M. Ólsen og Benedikt
Gröndal. Varla hefur sú nefnd starfað náið saman, því að þótt
Benedikt væri fremur vel til Steingríms1 hafði hann verið svarinn
óvinur Björns um langa hríð. Hann fyrirleit Björn sem samkennara
sinn við Lærða skólann2 og kenndi honum umfram aðra um brott-
rekstur sinn frá skólanum.3 Ekki er að sjá að ritnefndin hafi nokkurn
tíma fundað né skipt sér af þýðingarvinnu Matthíasar.
Í desember 1883 birtist í Þjóðólfi ritdómur um Óthelló eftir Eirík
Magnússon, bókavörð í Cambridge, sem var svo langur (4 bls.) að
1 Benedikt Gröndal, Dægradvöl, Reykjavík: Mál og menning, 1965, bls. 170 og 249.
2 Sama rit, bls. 267–269.
3 Sama rit, bls. 269–272. Benedikt Gröndal missti tvær dætur sínar á barnsaldri 1876 og 1879, og
þegar kona hans, Ingigerður, dó 1881 ágerðist drykkjuskapur hans mjög, og hann fór að mæta
stopult til kennslu. Þetta segir hann að hafi dugað Birni til að rægja sig linnulaust við skólayfirvöld
uns þau viku honum úr starfi.