Stígandi - 01.01.1945, Page 60

NORÐLENZKUR FRAMBURÐUR
Eftir dr. BJÖRN SIGFÚSSON
I.
Ekkert samkomulag getur orðið næsta áratug um þann fram-
burð, sem öllum verði skylt að fylgja. Hins vegar mun verða
stefnt að því ósjálfrátt og sjálfrátt, að framburður útvarpsþula,
leikara og jafnvel kennara verði samræmdur.
Sérkennilegur framburður meira og minna einangraðra lands-
hluta er dauðadæntdur, en getur haldizt í sumum atriðum fram
á næstu öld Jrrátt fyrir útvarpshlustun og annað, sem vinnur í
hljóði að upprætingu lians. Þannig er að verða liðinn sá tími, að
kveðið sé: „Nordnn hardan gerdi garð ....“ — eða sagt höniim
og hvtír, en forni vestfirzki framburðurinn: kómu, vóru, langur
gangur (ekki frb. með á), lengi, þvengur (ekki ,,ei“) — virðist á
förum. Fleira fer á eftir.
Oðru máli gegnir um sérkenni framburðar í stærri landshlut-
um, þar sem fólksstraumur er mikill. Þar geta breytingar gerzt
miklu skjótar. En þaðan getur framburður einnig breiðzt út og
orðið að þjóðarframburði, ýmist ósjálfrátt eða af því, að sá fram-
burðurinn þyki æskilegastur og farið verði að kenna hann. Þetta
á einkum við, þegar mismunur er sá einn, að samhljóð eru ýmist
rödduð eða óröddduð, blásin eða borin linar frarn. Breytingin hv
í kv hefur einnig farið geysilnatt kringum Faxaflóa í tíð núlif-
andi manna og hljóðvilla sérhljóða stungið sér niður um allt
land með eins öru sóttnæmi og mæðiveikin.
Bezta vörnin gegn illri framburðarþróun er það, að hver maður
tali eins og hann lærði í bernsku (nema hljóðvilla sé) og reyni að
hafa þann framburð skýran, án tæpitungu og látæðis, forðist að
stæla bókntál eða aðfluttan framburð. Allar höfuðmállýzkur
landsins hafa jafnmikið til síns máls, þegar öl 1 kurlin koma til
grafar, og þarf enginn að skammast sín fyrir neina þeirra, ef hann
talar hana óspillta. Skaftfellingum fer bezt að tala sitt einkenni-
lega, fornlega mál. Norðlendingar eiga að hafa sitt mál og Rang-
æingar sitt.
Allt annað mál er það í framtíðinni, að mönnum mun þykja
ráð að stjórna því, hver sérkenni hverrar mállýzku um sig sktilu