Stígandi - 01.03.1949, Page 34

LANDEIGN Á LANDNÁMSÖLD
Saga stærstu landnámanna ,
(Annar helmingur)
Eftir dr. HANS KUHN, prófessor
Það lielir að sögn Landnámabókar víða farið þannig, að tveir
eða jafnvel þrír menn námu sama land, liver eftir öðrum. Það má
því búast við því, að sums staðar hali myndazt missagnir um það,
hver sá hafi verið, sem nam landið, eða hvað langt landnám ein-
stakra manna hafi náð. Heimildunum ber í þessu mest á tnilli í
sambandi við tvö af stærstu landnámunum, Ketils liængs og
Skallagríms. Bæði Egils saga og tvær gerðir Landnámabókar,
Sturlubók og Hauksbók, eigna þessum mönnum landnám, sem
eru ekki miklu minni en landeign Ingólfs Arnarsonar og Helga
Eyvindarsonar. En þriðja gamla gerð Landnámabókar, Melabók,
mun liafa talið land beggja þeirra langtum minna.
Flestir menn hafa fallizt á það álit, sem Björn Magnússon Ol-
sen mun fyrstur hafa sett fram og reynt að sanna, að það sé Mela-
• bók, sent fari hér með rétt mál (Aarböger for nordisk Oldkyndig-
hed og Historie 1904). En það hlýtur að vera misskilningur.
Egils saga segir, að bæði Ketill hængur og Skallagrímur feða
Kveldúlfur faðir hans) hafi leitað til íslands að dærni Ingólfs Arn-
arsonar. Bæði hún og Landnámabók kalla Kveldúlf og Skallagrím
vini (eða kunningja) hans. Því til rnikils stuðnings má benda á
það, að Steinunn hin gamla, sú frændkona Ingólfs, sem hann gaf
Rosmhvalanes, hafði verið gift Herlaugi bróður Skallagríms. Það
væri því engin furða, þó að þessir menn hefðu fylgt dæmi Ingólfs
einnig í því, að þeir eignuðu sér álíka stór héruð og hann gerði og
völdu landnámum sínum jafnglögg takmörk, sérstaklega þar sem
þeir létu sér ekki nægja að fá hluta af landi Ingólfs. Þetta hafa
þeir báðir gert, ef sagan og Sturlubók—Hauksbók segja rétt frá.
í landnámi Ingólfs voru 1847 um 420 byggð býli (fyrir utan
Reykjavík), í landnámi Ketils tæp 400 — en þar hafa eyðst margir
bæir af uppblástri og eldgosum —, í landi Skallagríms um 325. En
í landnámi Helga hins magra liafa þá verið jafnvel um 480 býli.
Landnám Ketils og Skallagríms eru þ\ í ekki svo ýkjastór, þl') að
Egils saga segi rétt frá, að það gefi ástæðu til efasemdar.
104 STÍGANDI