Læknablaðið - 15.01.2005, Síða 79

1975-1 984 / BERKLAVEIKI
Table 1. Reported morbidity from pulmonary, nonpulmonary and combined forms of tuberculosis by year 1911-1940. Rate per 1000 and total number of cases. *
Year Total number of cases new and recrudescent (relapses) Rate of new cases and recrudescent (relapses) Total number of cases remain- ing on register December 31 Rate of cases remaining on register December 31
Pulmonary Nonpulmonary Combined Pulmonary Nonpulmonary Combined
1911 216 2.28 0.90 3.17 327 3.41 1.39 4.80
1912 246 2.50 1.14 3.64 403 4.17 1.79 5.96
1913 198 2.08 0.70 2.78 348 3.56 1.52 4.88
1914 261 2.59 1.29 3.88 382 3.95 1.72 5.68
1915 279 2.59 1.26 3.85 449 4.39 1.81 6.19
1916 232 2.00 1.20 3.19 343 3.29 1.43 4.72
1917 227 2.07 1.26 3.34 336 3.39 1.54 4.94
1918 206 2.14 1.03 3.17 321 3.63 1.31 4.94
1919 234 2.48 1.17 3.64 377 4.34 1.53 5.87
1920 272 2.70 1.21 3.91 497 5.35 1.80 7.14
1921 310 3.09 1.56 4.65 526 5.76 2.13 7.89
1922 367 3.46 2.01 5.47 573 5.93 2.61 8.54
1923 321 2.70 2.31 5.01 536 5.42 2.95 8.37
1924 359 3.25 2.06 5.31 610 6.05 3.09 9.14
1925 527 4.74 2.42 7.16 861 8.49 3.21 11.70
1926 425 3.50 2.11 5.61 798 7.47 3.14 10.61
1927 519 4.47 2.20 6.67 921 8.60 3.24 11.84
1928 508 4.10 2.51 6.62 1030 9.10 4.31 13.41
1929 529 4.03 2.76 6.79 989 8.21 4.48 12.69
1930 550 4.09 2.92 7.01 1072 8.73 4.93 13.66
1931 557 4.23 2.78 7.01 884 7.37 3.76 11.13
1932 644 4.22 3.78 8.00 1112 7.59 4.98 12.57
1933 1113 4.91 4.90 9.82 1553 7.67 6.03 13.70
1934 1016 4.08 4.78 8.85 1631 7.99 6.22 14.21
1935 850 3.43 3.91 7.34 1828 9.18 6.59 15.78
1936 622 2.66 2.66 5.32 1702 8.80 5.77 14.56
1937 658 3.22 2.37 5.59 1524 8.48 4.47 12.95
1938 540 2.92 1.62 4.54 1478 8.13 4.30 12.43
1939 570 3.63 1.11 4.74 1087 7.38 1.65 9.04
1940 522 3.13 1.17 4.29 1106 7.51 1.59 9.10
* Rates are calculated from percentage of the total population covered by reporting. From year 1933 this covered the whole population.
Engu að síður mun skráningin gefa nokkra hug-
mynd um gang berklaveikinnar, eigi aðeins í hinum
einstöku héruðum heldur og á landinu í heild á þessu
tímabili. En taka verður tölur þessar með hinni mestu
varfærni og hafa hugfast að sérhver læknir er með
þeim að leitast við að gefa yfirlit yfir alla þá menn
og konur er hann telur berklaveika í héraði sínu. En
vegna örðugra skilyrða margra héraðslækna til ná-
kvæmrar sjúkdómsgreiningar er ljóst að slík skrán-
ing og skýrsla hlýtur oft og tíðum að hafa verið mjög
handahófsleg. Munu læknar jafnvel stundum hafa sett
sjúkling á skrá og haldið honum þar, enda þótt langt
væri liðið frá því er hann var seinast undir læknis-
hendi. Hefur þessi óvissa læknanna um hið raunveru-
lega ástand nokkurs hluta sjúklinganna tvímælalaust
orðið til þess að hækka tölu hinna skráðu verulega.
Tafia 2 svo og myndir 8, 9 og 10 gefa glögga mynd
af skráningu berklaveikra á tímabilinu 1941-70.
Skráningin fer þar í aðalatriðum fram samkvæmt regl-
um þeim sem settar voru árið 1939 og er með henni
fylgst af berklayfirlækni og starfsliði hans. Hinn hrað-
lækkandi fjöldi nýskráðra og sjúklinga í heild vekur
strax athygli og er einkum áberandi eftir 1950 er hin
sérhæfða lyfjameðferð kemur til sögunnar. Einstök
ár, svo sem 1942, 1946 og 1947 sem öll sýna hækkun
nýskráðra frá árunum næst á undan, verða tæplega
skýrð með öruggri vissu. Ahrif styrjaldarinnar árið
1942 með mjög aukinni vinnu og oft verri aðbúnaði,
einkum matarvenjum (skrínukostur), en áður tíðkað-
ist, einkum meðal karla, geta þó ef til vill hafa haft
nokkur áhrif (78). Árið 1946 gengu farsóttir, svo sem
inflúensa, kíkhósti og mænusótl og 1947 mislingar, og
Læknablaðið 2005/91 79