Læknablaðið - 15.01.2005, Síða 111

1985-1994 / ÁHÆTTUÞÆTTIR KRANSÆÐASJÚKDÓMA
<208 209-227 228-244 245-261 262-284 >285
Cholesterol mg/dl
Figure 3. Probability of death from coronary heart disease
10 years fromfirst visit by cholesterol sextiles; expressed as
percentage for 55 or 65 year old men.
<210 210-231 232-249250-269 270-297 >297
Cholesterol mg/dl
Figure 4. Probability of death from coronary heart disease
10 years from first visit by cholesterol sextiles; expressed as
percentage for 55 or 65 year old women.
Figure 5. Relative risk of dying from coronary heart dis-
ease by cholesterol sextiles and smoking groups. Non-smo-
kers in the lowest cholesterol sextile serve as reference group
with relative risk of 1. Males.
tölfræðilega marktækur áhættuþáttur í þessu upp-
gjöri meðal karla, en reyndist ekki marktækur með-
al kvenna. Þeir sem höfðu þekkta sykursýki með-
al beggja kynja höfðu hins vegar marktækt aukna
áhættu, þótt tekið væri tillit til annarra þátta (gögn
ekki sýnd). Einnig var hjartastærð á röntgenmynd
sjálfstæður áhættuþáttur fyrir bæði kyn. Þyngdar-
stuðull (Quetelet index: kílógrömm/(hæð í metrum)2)
reyndist hins vegar ekki sjálfstæður áhættuþáttur né
heldur hjartaritsbreytingar sem benda til þykknunar
á vinstri slegli. Bæði þessi atriði tengdust þó mark-
tækt aukinni áhættu, þegar áhættusambandið var
metið með einsþáttargreiningu (univariate analysis).
Samanburðuráhœttuþátta: Með því að tjá hlutfallslega
áhættu fyrir hvert staðalfrávik tiltekins áhættuþáttar,
eins og gert er í töflum II og III auk viðmiðunar við
hefðbundnar mælieiningar, er unnt að bera saman
vægi þeirra áhættuþátta sem metnir eru sem sam-
felldar breytistærðir. Eins og fram kemur í töflunum
vegur aldur þyngst með báðum kynjum, síðan kemur
kólesteról, þá blóðþrýstingur í slagbili. Meðal karla
rekur fastandi blóðsykur lest hinna marktæku áhættu-
þátta en þríglýseríðar hafa þá stöðu meðal kvenna.
Efnisskil
Rannsókn Hjartaverndar er framsýn langtímarann-
sókn á stórum hópi íslenskra karla og kvenna, sem
hefur staðið samfellt í tæpan aldarfjórðung. Fylgt
hefur verið skipulagi, sem ákveðið var við upphaf
rannsóknarinnar, og framkvæmd hennar og yfir-
stjórn hefur að verulegu leyti verið í höndurn frum-
kvöðlanna sjálfra. Á síðustu árum hefur verið aflað
ýtarlegra gagna um dánarorsakir þeirra þátttakenda í
rannsókninni, sem látist hafa á rannsóknartímanum.
Hefur meðal annars verið farið skipulega yfir allar
krufningaskýrslur og liggja fyrir víðtækar upplýsingar
úr krufningagögnum, sem ekki eru enn fullunnar.
Dánarorsakir - samanburður kynja: I þessari grein
birtast gögn um helstu dánarorsakir bæði karla og
kvenna sem þátt höfðu tekið í rannsókn Hjartavernd-
ar sem og upplýsingar um áhættuþætti, sem áhrif hafa
á dánarlíkur úr kransæðasjúkdómi. Þar sem konur
voru í öllum þrepum rannsóknarinnar skoðaðar á eft-
ir körlum, eru þær að jafnaði tveimur árum eldri en
karlarnir þegar þær koma til athugunar og hafði í árs-
lok 1985 verið fylgt skemur eftir. Því er ekki unnt að
bera saman nákvæmlega afdrif kynjanna. Hins vegar
er unnt að bera saman vægi einstakra dánarorsaka
meðal kynjanna sem og áhrif einstakra áhættuþátta
á dánarlíkur. Er þetta mikill styrkur Hjartaverndar-
rannsóknarinnar, þar sem vitneskja um áhættuþætti
kvenna er allmennt miklu takmarkaðri heldur en vitn-
eskjan um karlana.
Helstu niðurstöður í þessum samanburði kynjanna
eru þríþættar:
1. Aldursstöðluð dánartíðni kvenna er talsvert
lægri en karla, þótt sá fyrirvari sé á þessum sam-
anburði sem fyrr er getið, að karlarannsóknin
og kvennarannsóknin hafa ekki farið fram al-
gerlega samhliða. Konum hefur því verið fylgt
skemur eftir og ýkir það þennan kynjamun. Á
Læknablaðið 2005/91 111