Læknablaðið - 15.11.2005, Síða 18

FRÆÐIGREINAR / HÁTÍÐNIÖNDUNARVÉL
lungnaáverka hjá tilraunadýrum með vanþroskuð
lungu eru minni þegar lungunum er haldið vel
loftfylltum með nægilega háum meðalþrýstingi, en
þegar lægri þrýstingur er notaður og lungun látin
vera loftminni (21). Því er lagt til í leiðbeiningum
um meðferð með HTÖ í dag að sá meðalþrýsting-
ur sem notaður er í upphafi meðferðar sé 2-4 cm
H,0 hærri en sá þrýstingur sem notaður var með
hefðbundnu öndunarvélinni (22).
Sú spurning kann að vakna hvort ekki sé hægt
að ná sama árangri og náðist með HTÖ með því að
auka meðalþrýstinginn á hefðbundnu öndunarvél-
inni. Því er til að svara að í flestum tilfellum er það
erfitt nema að auka verulega líkur á fylgikvillum.
Hækkun þrýstings í lok útöndunar (PEEP) hækkar
meðalþrýstinginn og bætir þannig blóðildun, en
getur haft í för með sér núnni andrýmd sem leiðir
til verri loftunar og þar af leiðandi hærri hlutþrýst-
ings koltvísýrings í blóði (23). Hækkun innöndun-
arþrýstings (PIP) hækkar einnig meðalþrýstinginn
og bætir loftun með því að auka andrýmd, en sá
innöndunarþrýstingur þyrfti að vera það hár í flest-
um tilvikum að hættan á lungnaskemmdum yrði
of mikil (24). Með því að nota HTÖ er hins vegar
yfirleitt hægt að auka meðalþrýstinginn í öndunar-
veginum án þess að hættan á lungnaskemmdum
aukist að ráði og bæta samtímis bæði blóðildun og
loftun frá því barnið var á hefðbundinni öndunar-
vél (2,14).
Mat á blóðildun
Til að meta áhrif meðferðar með HTÖ á blóðildun
barnanna voru notuð A-a pO, mismunur og blóð-
ildunarstuðull (oxygenation index, OI)(25). Aðal
munurinn á þessum tveimur jöfnum er sá að OI
tekur tillit til meðalþrýstingsins sem öndunarvélin
gefur, en ekki A-a pO, mismunurinn. Með því að
taka tillit til þeirrar öndunaraðstoðar sem barnið
þarf gefur OI betri hugmynd um alvarleika lungna-
sjúkdóms barnsins en A-a p02 mismunurinn. í ljós
kom að þó svo A-a pO, mismunurinn hafi minnk-
að hjá börnunum sem lifðu eftir að meðferð með
HTÖ var hafin (mynd 1), sem er til marks um betri
loftskipti súrefnis í lungum, varð engin marktæk
breyting á OI (mynd 2). Er það vísbending um að
þrátt fyrir bætt loftskipti hafi lungnasjúkdómurinn
verið jafn alvarlegur og áður fyrstu klukkustund-
irnar eftir að meðferð með HTÖ var hafin. Hjá
börnunum sem létust hafði meðferð með HTÖ
ekki í för með sér bætta blóðildun og OI hækkaði,
sem er vegna þess að þrátt fyrir aukna öndunarað-
stoð jókst blóðildunin ekki.
Hugsanleg verndandi áhrif HTÖ meðferðar
Sýnt hefur verið fram á að meðferð með HTÖ
veldur minni lungnaskemmdum hjá tilrauna-
dýrum með vanþroskuð lungu en meðferð með
hefðbundinni öndunarvél (21, 26). Því hefur verið
kannað með klínískum rannsóknum hvort með-
ferð á fyrirburum með vanþroskuð lungu með
HTÖ frá því snemma í sjúkdómsferlinu hafi vernd-
andi áhrif á lungun og minnki líkur á langvinnum
lungnasjúkdómi eða dauða, samanborið við með-
ferð með hefðbundinni öndunarvél. Af þeim sjö
framskyggnu rannsóknum sem gerðar hafa verið
í þeim tilgangi frá því notkun á spennuleysi (sur-
factant) varð almenn (27-33) hafa tvær sýnt fram
á lægri tíðni langvinns lungnasjúkdóms (28, 33).
Safngreining (metaanlysis) á þessum rannsóknum
hefur hins vegar ekki sýnt marktækan mun á tíðni
langvinns lungnasjúkdóms né bætta lifun hjá þeim
börnum sem meðhöndluð voru með HTÖ (34,35).
Því er álit flestra að ekki sé hægt að mæla með
HTÖ sem fyrstu meðferð á öllum fyrirburum með
glærhimnusjúkdóm (36-39). Hins vegar er hugs-
anlegt að þeim fyrirburum sem hafa sérstaklega
erfiðan lungnasjúkdóm farnist betur ef þeir eru
meðhöndlaðir frá byrjun með HTÖ frekar en hefð-
bundinni öndunarvél (34).
Niðuriag
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna að með-
ferð með HTÖ bætir marktækt blóðildun, loftun
og sýru-basavægi flestra nýbura með alvarlega
öndunarbilun sem ekki höfðu svarað sem skyldi
ineðferð með hefðbundinni öndunarvél. Því verð-
ur að draga þá ályktun að þessi meðferðartækni sé
mikilvægur þáttur í nútíma gjörgæslumeðferð ný-
bura. Þó svo að ástand barnanna hafi í flestum til-
fellum batnað, að minnsta kosti tímabundið, getur
þessi rannsókn ékki sagt til um hvort meðferð með
HTÖ auki lífslíkur nýbura með alvarlega önd-
unarbilun. Erlendar rannsóknir gefa hins vegar
ákveðnar vísbendingar um að svo sé, en frekari
rannsókna er þörf á þessu sviði.
Þakkir
Þakkir fyrir aðstoð við upplýsingaöflun fá Úlla
Bettý Knudsen og Ingibjörg Steinþórsdóttir lækna-
ritarar á Barnaspítala Hringsins.
Heimildir
1. Fanaroff AA, Martin RJ. Neonatal-Perinatal Medicine.
Disease of the Fetus and Infant. 7th ed: Mosby; 2002.
2. Froese AB, Bryan AC. High frequency ventilation. Am Rev
Respir Dis 1987; 135:1363-74.
3. Minton SD, Gerstmann DR, Stoddard RA. Clinical use
of high frequency oscillatory ventilation in newborns. In:
SensorMedics, editor. 3100A High Frequency Oscillating
Ventilator Training Manual; 1993:1-34.
4. Kinsella JP, Truog WE, Walsh WF, Goldberg RN, Bancalari E,
Mayock DE, et al. Randomized, multicenter trial of inhaled
nitric oxide and high-frequency oscillatory ventilation in
818 Læknablaðið 2005/91