Læknablaðið - 15.10.2009, Síða 7

RITSTJÓRNARGREINA
Högni
Óskarsson
geðlæknir
hogni@humus.is
Gestur
Þorgeirsson
hjartalæknir
gesturth@landspitali.is
LR 100 ára
- Læknar og samfélagið
Eitt hundrað ár eru ekki langur tími í sögu
læknisfræðinnar almennt, enda nær sú saga
örugglega langt aftur fyrir elstu skrifuðu heimildir.
Mannskepnan hefur örugglega reynt að bæta
heilsu sína og græða sár sín frá því hún fór að
ganga um á þessari jörð. í sögu lækninga á íslandi
eru eitt hundrað ár ekki heldur svo langur tími.
Skráðar heimildir um lækningar á íslandi er að
finna í íslendingasögum og í annálum.
Óhætt er að fullyrða að frá næstsíðustu
aldamótum hafi framfarir í læknisfræði orðið hvað
stórstígastar; sama hvort litið er til rannsókna á
uppruna og eðli sjúkdóma, greiningar þeirra eða
meðferðar. Bætt heilsa, auknar lífslíkur og lífslengd,
eru vissulega ekki aðeins afrakstur þessa heldur
ráða hér miklu almennir hollustuhættir, mataræði
og betri félagslegur aðbúnaður borgaranna.
Það er því ánægjulegt að hugsa til þess að
allt frá stofnun Læknafélags Reykjavíkur á
haustmánuðum 1909 og á fyrstu áratugunum í
sögu þess var félaginu ekki aðeins beitt til þess
að bæta alla starfsaðstöðu lækna og þjónustu
við sjúklinga, heldur lagði það einnig mikla
áherslu á almenningsfræðslu um heilbrigði og
hollustu, á sóttvarnir almennt og vamir gegn
kynsjúkdómum. Læknafélag Reykjavíkur tók líka
frumkvæði í eða hvatti til stofnunar félaga eins og
Berklavarnafélags Islands og Rauðakrossdeildar
Alþjóða Rauða krossins á íslandi, svo að fátt eitt
sé nefnt.
Félagið hefur beitt kröftum sínum á svipaðan
hátt í gegnum alla síðustu öld og fram á þá
tuttugustuogfyrstu. Vissulega hefur þetta starf
verið samofið þróun Læknafélags íslands, sem
hefur haft frumkvæðið meira á sínum höndum
eftir að því óx fiskur um hrygg. En vegna stærðar
sinnar, og ekki síst þar sem mestu vaxtarbroddar
heilbrigðisþjónustunnar hafa verið á félagssvæði
Læknafélags Reykjavíkur, þá hefur félagið, að
öðrum ólöstuðum, verið hryggjarstykkið í starfi
Læknafélags íslands. Því má þó bæta við að það
hefur verið lán íslenska heilbrigðiskerfisins hve
íslenskir læknar, hvar sem þeir hafa starfað eða
búið á landinu, hafa verið ábyrgir og samhentir
í að tengja læknisfræðina við þá félagslegu þætti
sem ráða miklu um líf og heilsu. Það hafa þeir gert
í gegnum félög sín, með þátttöku í stjórnmálum
í héraði eða á Alþingi, og oft með öflugu
frumkvöðlastarfi.
Þessum þáttum hafa læknar sinnt samhliða
meginmarkmiði sínu að lækna og líkna, að sinna
rannsóknum og fræðslu.
Það er því engin tilviljun að stjórn Læknafélags
Reykjavíkur skuli á þessum tímamótum hafa
ákveðið að yfirskrift afmælishátíðarinnar skuli
vera „Læknirinn og samfélagið". Fyrri dagurinn
er helgaður læknum, „Læknaklúbburinn", en
klúbburinn verður opinn læknum kl. 15-18 í
húsnæði læknafélaganna. Þar verður bæði litið
um öxl og rýnt inn í framtíðina; þar verður
röð stuttra rökræðna þar sem tekist verður á
um nokkur álitamál heilbrigðiskerfisins, léttar
veitingar á milli. En megináherslan verður á
klúbbstemninguna; að hittast og rabba saman, sér
og öðrum til ánægju.
Laugardagurinn er ætlaður til fræðslu fyrir
almenning undir yfirskriftinni „Heilsa - ábyrgð
okkar allra". Nokkur efnisatriði verða tekin
fyrir, ekki í formi langra fyrirlestra heldur
verða settir upp básar fyrir hvert efni, og
verður fræðslunni að miklu leyti miðlað með
veggspjöldum, margmiðlunartækni og rabbi við
þá sem vilja fræðast um ákveðin atriði. Rúsínan
í pylsuendanum er svo Listatorg lækna. Eru allir
læknar sem hafa áhuga á að sýna verk sín hvattir
til að koma þeim á framfæri.
Um kvöldið verður svo hin eiginlega
afmælisveisla, með mat og drykk og skemmtan.
Ýmislegt óvænt mun koma upp þar.
Að lokum. Eitt hundrað ára afmæli er ekki
markmið í sjálfu sér. Þetta eru tímamót, sem
vonandi verður hægt að líta til seinna meir sem
áfanga, þar sem læknar blésu til áframhaldandi
sóknar í heilbrigðismálum, landi og þjóð til heilla.
LÆKNAblaðið 2009/95 643