Þjóðlíf - 01.03.1988, Page 65

ERLENT
Hvatningarvaka í Zionkirkjunni í nóvember.
Einnig fjallar blaðið ítarlega um útistöður
einstaklinga og hópa við stjórnvöld eins og
t.d. hvar, hvenær og með hvaða afleiðingum
húsrannsóknir hafa átt sé stað, á hvaða laga-
legu forsendum stjórnvöld hafi neitað að af-
greiða beiðnir um ólíkustu hluti, málsmeð-
ferð og dóma vegna synjunar um herskyldu
eða aðra óhlýðni við yfirvöld. Þessi síðasti
þáttur er ugglaust sá mikilvægasti eins og
stendur, því gagnvart svo voldugu stjórnar-
afli án stjórnarandstöðu er hinum almenna
borgara einum og sér gert afar erfitt fyrir að
henda reiður á næsta tilviljunarkenndri út-
leggingu á lagabókstöfum og reglum. Og
skiptir þar oft litlu hvort um er að ræða leyfi
til að byggja skúr við sumarbústað, skipta
um atvinnu eða flytjast burt úr landi.
Kirkjan hefur og um þó nokkra hríð verið
eini griðastaður fyrir listamenn sem stjórn-
völdum féll ekki í geð. Myndlistarmenn,
leikarar, hljómlistarmenn og vísnasöngvarar
sem hafa verið útilokaðir frá opinberu list-
dreifingakerfi stjórnarinnar hafa haldið þar
sýningar og troðið upp fyrir fullum safnaðar-
sölum og kirkjum.
Stjórnvöld stela
ljósritunarvél
í nóvember á síðasta ári þegar mátulega
langt var liðið frá fyrstu heimsókn aðalritara
austur-þýska kommúnistaflokksins, Ericks
Honecker, í Sambandslýðveldinu varð ljóst
að umburðarlyndi stjórnvalda var lítið annað
en „látustuinnileikur". í nóvember í fyrra
var kirkjunni bannað að leyfa vísnasöngvar-
anum Stefani Krawczyk að troða upp í húsa-
kynnum sínum. Stefan Krawczyk sem löng-
um hafði verið titlaður sem nýr Biermann
var orðinn alltof vinsæll með gagnrýnum og
frökkum ljóðum sínum. Hann og kona hans,
leikstjórinn Freya Klier, sem bannið náði
einnig til voru á góðri leið að verða einhvers
konar tákn fyrir gagnrýni og óþolinmæði
ungs fólks í landinu.
Kirkjan sinnti þessu banni lítt og á hljóm-
leikum Stefans og á leiksýningum Freyu
Klier var safnað peningum til að borga sektir
þær sem forráðamenn safnaðanna voru
dæmdir til að greiða fyrir að virða ekki settar
reglur. Um svipað leyti gerðu öryggisverðir
ríkisins sig heimakomna í umhverfisbóka-
safninu. Þeir brutust inn um miðnætti og
höfðu á brott með sér megnið af eigum safns-
ins ásamt því fólki sem var á staðnum. Strax
daginn eftir hófst áminningarvaka safnaðar-
meðlima við kertaljós og skyldi hún standa
þar til föngunum hefði verið sleppt, máls-
höfðun dregin til baka og því skilað sem
tekið hafði verið lögtaki, m.a. Ijósritunarvél
en slík tækniundur eru gulls ígildi í Alþýðu-
lýðveldinu þar sem nær öll fjölföldun fer
fram á kalkipappír.
Þessar aðgerðir stjórnvalda. einkum inn-
rásin á umhverfisbókasafnið, komu mjög á
óvart. Þar var allt í einu og öllum að óvörum
bundinn endir á langt tímabil þar sem stjórn-
völd höfðu látið skína í ákveðið umburðar-
lyndi við þá þegna sína sem ekki voru á ná-
kvæmlega sömu skoðun um framkvæmd sós-
íalismans. Reyndar fjarlægði lögreglan
snemma sumars á síðasta ári hóp unglinga
sem safnaðist saman austan megin við
Brandenborgarhliðið til að hlýða á rokktón-
leika sem haldnir voru undir berum himni í
vesturhluta Berlínar í tilefni 750 ára afmælis
borgarinnar. Lögreglan skipti sér hins vegar
ekki af kröfuspjöldum um félagslega friðar-
skyldu í stað herskyldu í minningargöngu um
Olof Palme í september sama ár. Eins hafði
hún látið síaukna og víðtækari dreifingu póli-
tíska bæklingsins „A mörkunum" óáreitta
sem og blaðsins Art 27, tæknilega tiltölulega
vandaðs og gagnrýnins pólitísks tímarits.
Það var engu líkara en stjórnvöld hefðu
skyndilega áttað sig á því, að þau hefðu lík-
lega losað einum of mikið um taumana og
nauðsynlegt væri að sýna þessum hópum,
sem höfðu ratað af réttum vegi sósíalismans,
hver réði ferðinni.
Það hefur þótt skjóta svolítið skökku við
að á sama tíma og öryggisverðir ríkisins réð-
ust inn í bókasafnið sat Erick Honecker 10.
rithöfundaþing Alþýðulýðeldisins. Þar voru
á opinskáan máta öll helstu vandamál rithöf-
unda rædd eins og t.d. hin óopinbera rit-
skoðun í landinu. hinn ólýsanlegi skaði sem
austur-þýskar bókmenntir hefðu orðið fyrir
vegna brottflutnings margra ágætra höfunda
úr landinu og afstaða rithöfundasamban-
dsins til þeirra. Jafn óskiljanleg þóttu og
endalok næturævintýris öryggisvarðanna.
Því hverju svo sem var fyrir að þakka, fyrir-
hugaðri heimsókn Ericks Honeckers í Ellys-
see höllina í París, áminningarvökunni,
málamiðlun kirkjunnar eða tilraunum til að
halda mótmælum í lágmarki, innan einnar
viku hafði öllum verið sleppt úr haldi og
ákærur dregnar til baka. Já, vegir réttvísinn-
ar í þýska Alþýðulýðveldinu eru ekki síður
órannsakanlegir en vegir drottins.
*
I anda Rósu Luxemburg
Áhugafólk um aukin borgaraleg réttindi
og raunhæfa þátttöku í samfélaginu andaði
léttar og vonir þess glæddust um að svipti-
vindum Gorbatschovs tækist þrátt fyrir allt
að lofta svolítið út í steinrunnum stofnunum
ríkisins. En Adam var ekki lengi í paradís.
Þann sautjánda janúar síðastliðinn tóku ör-
yggisverðir ríkisins aftur til hendinni.
Reyndar var öryggisgæslan þegar búin að
vinna nokkra forvinnu til þess að hin flokks-
skipulagða baráttuganga til minningar um
verkamannaforingjana Rósu Lúxemburg og
Karl Liebknecht mætti fara fram í ró og
spekt.
Nokkrir tugir „brottfararfíkinna", eins og
þeir sem sótt hafa um leyfi til að yfirgefa
Alþýðulýðveldið eru oft kallaðir, fengu nú
óvenju skjóta afgreiðslu eða loforð um slíkt
og héldu þeir sig fjarri göngunni. Öðrum var
skipað að halda sig heima hjá sér og gefið í
skyn að þátttaka þeirra í göngunni gæti haft
miður skemmtilegar afleiðingar. Þó mættu
rúmlega eitt hundrað aðdáendur Rósu og
Karls til göngunnar með handmáluð baráttu-
spjöld. Á einu þeirra fáu spjalda sem tókst að
halda á lofti áður en öryggislögreglan lét til
sín taka gat að líta orð Rósu Lúxemburg
„Frelsi er ávallt frelsi þeirra sem eru á önd-
verðri skoðun". Á örskotsstund var lögregl-
an búin að fjarlægja tæplega hundrað manns
og aka þeim í fangelsi ríkisins.
65