Þjóðlíf - 01.11.1988, Blaðsíða 23

Gjaldþrot
VIÐSKIPTI
Fólk hreinlega grætur...
Viðtal við Grétar Kristjánsson, talsmann G-samtakanna.
— Ég get sagt þér það, að upp á síðkastið hef
ég kynnst ótrúlega mörgu fólki sem lent hefur
í þessari ógæfu. Fólk hreinlega grætur í sím-
ann þegar það er að tala við mig, segir Grétar
Kristjánsson talsmaður G-samtakanna,
samtaka gjaldþrota fólks sem nýlega voru
stofnuð:
— Þetta er alveg hrikalegt ástand. Ég vissi
að þetta væri slæmt, en svona - það grunaði
mig ekki. Eftir að ég byrjaði að tala við þetta
fólk, þá sit ég dolfallinn. En enn sem komið
er hef ég enga úttekt á því hve víðfeðmt
vandamálið er. Það stendur hins vegar fyrir
dyrum hjá okkur að reyna að kortleggja
þetta, t.d. með því að senda félagsmönnum
okkar bréf og reyna að finna út hvort það séu
einhverjar tilteknar ástæður fyrir því að fólk
lendir í þessu, eins og félagslegar aðstæður.
A þann þátt leggjum við mikla áherslu, enda
ekki vanþörf á. Félagslega hliðin á gjaldþrot-
um getur verið mjög svört og jafnvel gert útaf
við fólk.
Fjórðungur starfsævinnar
forgörðum
— Ég veit ekki hvort ég treysti mér til að
fara náið út í það hvað gjaldþrot er, því þetta
er lögfræðileg spurning. En í grófum drátt-
um þýðir gjaldþrot það, að maður er ekki
lengur borgunarmaður fyrir skuldum sínum.
Og þá eru náttúrlega allar eigur manns tekn-
ar og þeim skipt upp á milli kröfuhafa. Síðan
þurfa að líða ein 10 ár þangað til maður getur
stofnað nýtt bú og til nýrra fjárskuldbind-
inga. Þó svo þessu fylgi ekki fjárræðissvipt-
ing, sem betur fer, þá felst í þessu að á næstu
10 árum þýðir ekki fyrir mann að eiga neitt,
því þá getur maður átt það á hættu að það
verði tekið upp í þrotabúið. Og guð minn
góður. -10 ár er langur tími, sérstaklega
þegar litið er á þá staðreynd að starfsævin er
ekki nema 40 til 50 ár. Þetta þýðir að um
fjórðungur starfsæfinnar er lagður í rúst.
— Það er mjög erfitt að nefna tölur um það
hve margir einstaklingar eru gjaldþrota á ís-
landi. Ég er búinn að hringja í skiptaráðanda
en þar gat ég ekki fengið þessar upplýsingar.
Hins vegar hefur orðið stórkostleg aukning á
gjaldþrotum upp á síðkastið, og ég tel að hún
muni halda áfram. Mér skilst að stór hópur
ungs fólks standi í því að kaupa sér húsnæði
þessa dagana sem þarf að greiða yfir eina
milljón á ári í afborganir. Það segir sig sjálft
að einhver hluti þessa fólks á eftir að fara á
hausinn. Mér skilst að fjórði til fimmti hver
íbúðarkaupandi sé í þessari stöðu. Ýmsir
aðrir einstaklingar eiga í erfiðleikum þessa
dagana. Til dæmis hafa nokkrir bændur
gengið í samtökin og vafalaust eiga margir
eftir að bætast í hópinn.
Duglegt fólk — gjaldþrota
— Það er allskonar fólk sem lendir í því að
verða gjaldþrota. Hinsvegar er stærsti hlut-
inn fólk sem hefur verið með einhvers konar
rekstur á eigin nafni. Það er athyglisvert að
hér er um að ræða fólk sem að mínu mati er
kappsfult og duglegt-,fólk sem hefur viljað
gera hlutina í eigin nafni, — standa og falla
með gjörðum sínum. Og það hefur svo sann-
arlega fallið. -Þetta er fólk sem kann ekki
alla klækina í kringum þetta. Ég þori að full-
yrða að margur maðurinn hefði ekki orðið
gjaldþrota ef innheimtukostnaðurinn væri
ekki svona mikill. Mér finnst mjög áberandi
hjá þessu fólki að það hefur ekki fengið full-
nægjandi lögfræðiaðstoð. Það er eins og lög-
fræðingarnir bara hunsi fólkið þegar það
þarf á því að halda. Það er athyglisvert í
þessu sambandi að fjöldinn allur af fólki hef-
ur ekki haft hugmynd um að það er orðið
gjaldþrota, fyrr en kannski það leitar eftir
fyrirgreiðslu í banka. Þá fyrst fréttir það að
það um gjaldþrot sitt. Reglan er sú að fólk
hefur ekki hugmynd um hvað er að gerast
þegar þetta gengur yfir, né heldur hvernig
það á að snúa sér út úr því.
Mannleg mistök — mikil
vanlíðan
— Höfuðástæðurnar fyrir því að fólk verð-
ur gjaldþrota eru allskonar mistök þess. Það
verður að segjast eins og er. Og ég hugsa nú
að því verði seint breytt. Málið er, að það er
svo erfitt að leiðrétta málin þegar þau eru
komin í óefni. Þegar fólk lendir í þessu þá
virkar þetta undantekningarlaust á það sem
reiðarslag, — það gefst bara upp um tíma.
En á meðan gerast hlutirnir. Ég tel það vera
Grétar Kristjónsson, talsmaður G—sam-
takanna: Það leikur sér enginn að því aö
verða gjaldþrota. Slíku fylgir mikill sár-
sauki og vanlíðan, ekki síst fyrir fjöl-
skyldu viðkomandi.“
23