Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Side 36

■ ÁGRIP ERINDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ
skortur á C4A gæti að einhverju leyti skýrt þennan þátt meingerð-
arinnar. Frekari rannsókna er þörf til að skera úr um hvort þessi
galli sé í orsakasamhengi við uppkomu sjúkdóms eða einstakra ein-
kenna hans.
E 37 Nýrnamein í tegund 1 sykursýki á íslandi
GeirTryggvason', Ástráður B. Hreiðarsson' 2'4, Runólfur Pálsson’ 3'4
‘Læknadeild HÍ, 2göngudeild sykursjúkra, 3nýrnadeild og iyflækningadeild Land-
spítala Hringbraut
Netfang: runolfur@rsp.is
Inngangur: Hlutdeild sykursýkinýrnameins í lokastigsnýrnabilun
hér á landi er mun minni en meðal annarra þjóða. Þessi rannsókn
var gerð til að athuga safngengi (cumulative incidence) nýrnameins
í sykursýki af tegund 1 og tengsl við blóðsykurstjórnun.
Efniviöur og aðferðir: Rannsakaðir voru 557 sjúklingar á insúlín-
meðferð sem mættu til eftirlits á göngudeild sykursjúkra á Land-
spítalanum á árunum 1991 til 1998. Allir sem greindust fyrir 1992
voru teknir með í rannsóknina og var aflað gagna um þá til loka árs
1998. Útilokaðir voru sjúklingar með tegund 2 sykursýki, með-
göngusykursýki og þeir einstaklingar sem greindust með sykursýki
eftir þrítugt. Tvö hundruð og tíu sjúklingar mættu þessum skilyrð-
um. Við athugun á safngengi nýrnameins var sjúklingum skipt upp í
fimm hópa eftir greiningarárum frá 1961 til 1985 (140 sjúklingar).
Mælingar á glýkósfleruðu hemóglóbíni voru fyrirliggjandi hjá flest-
um sjúklingum sem greindust með sykursýki á árunum 1961-85.
Vegna mæliskekkju var HbA|c mælingum frá 1994-1997 sleppt.
Niðurstöður: Eftir 20 ár með sykursýki var safngengi nýrnameins
hjá sjúklingum sem greindir voru á árabilinu 1961-1965 17,7%, hjá
sjúklingum greindum 1966-1970 var það 22,2% en hjá sjúklingum
sem greinst höfðu á árunum 1971-1975 datt það niður í 11,5%. Hjá
sjúklingum sem greindir voru á árabilinu 1976-1980 hækkaði safn-
gengið síðan aftur upp í 21,4%. Meðaltal HbAjc hjá sjúklingum
sem greindust á árunum 1961-1985 var 7,8%. Þegar tímabilið frá
1984-1993 og 1998 var skoðað sást marktækur munur á gildum hjá
sjúklingum með nýrnamein og þeirra sem ekki voru með nýrna-
mein (8,3% á móti 7,6%, p=0,004).
Ályktanir: Safngengi nýrnameins í tegund 1 sykursýki er svipað og
hjá öðrum Vesturlandaþjóðum. Safngengið hefur ekki breyst á und-
anförnum tveimur áratugum. Tengsl nýrnameins við lélega blóð-
sykurstjórnun koma skýrt fram.
E 38 Smásæ ristilbólga á íslandi árin 1995-1999
Margrét Agnarsdóttir , Ólafur Gunnlaugsson2, KJartan B. Örvar3, Nick
Cariglia4, Sigurbjörn Birgisson5, Siguröur Björnsson3, Þorgeir Þorgeirsson4,
Jón Gunnlaugur Jónasson1-6
'Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði, !Landspítali Fossvogi, ’St. Jósefsspítali
Hafnarfirði, ’Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri, 5Landspítali Hringbraut, 'lækna-
deild HÍ
Netfang: margragn@rsp.is
Inngangur: Smásæ ristilbólga er samnefni tveggja bólgusjúkdóma í
ristli, collagenous colitis og lymphocytic colitis. Lítið er vitað um ný-
gengi þeirra en eitt helsta sjúkdómseinkennið er vatnsþunnur nið-
urgangur. Greining fæst eingöngu með smásjárskoðun sýna sem
tekin eru úr ristilslímhúð. Tilgangur rannóknarinnar var að kanna
nýgengi þeirra hér á landi, afla upplýsinga um staðsetningu þeirra í
ristlinum og athuga ýmsa vefjameinafræðilega þætti.
Efniviður og aðferðir: Fundin voru fram vefjasvör allra einstaklinga
á landinu sem greindir voru með eða grunur lék á að væru með smá-
sæja ristilbólgu á tímabilinu 1995-1999. Alls var um að ræða sýni frá
193 einstaklingum. Vefjasýni allra voru endurskoðuð og metin með
tilliti til sjúkdómsgreininga.
Niðurstöður: Alls reyndust sýni frá 125 einstaklingum uppfylla
greiningarskilmerki. Þannig greindist 71 tilfelli af collagenous colit-
is og 54 tilfelli af lymphocytic colitis. Meðalnýgengi collagenous
colitis á tímabilinu var 5,2/100.000 og fyrir konur sérstaklega
9,3/100.000. Meðalaldur við greiningu var 66,1 ár. Meðalnýgengi
lymphocytic colilis á tímabilinu var 4,0/100.000 og fyrir konur sér-
staklega 6,6/100.000. Meðalaldur við greiningu var 68,7 ár. Sýni sem
tekin voru úr ristli reyndust oftar gefa greiningu sjúkdómanna en
þau sem tekin voru úr endarþarmi.
Ályktanir: Nýgengi collagenous colitis og Xymphocytic colitis er hátt
hér á landi. Er nýgengi collagenous colitis það hæsta sem hingað til
hefur verið skýrt frá. Til greiningar er rétt að gera fulla ristilspeglun
og taka sýni víðs vegar úr slímhúðinni.
E 39 Magatæmingarrannsókn með ísótópatækni: stöðlun og
ákvörðun viðmiðunargilda
Sigurbjörn Birgisson, Eysteinn Þétursson
Rannsóknastofa í meltingarsjúkdómum og ísótóparannsóknum Landspítala Hring-
braut
Netfang: sigurbjb@rsp.is
Inngangur: Magatæmingarrannsókn með ísótópatækni (gastric
emptying scintigraphy) telst besta aðferðin til að meta sjúklinga
með einkenni um skerta magatæmingu og áhrif lyfja á tæmingu
magans. Staðla þarf aðferðina á hverri stofnun áður en hún er not-
uð til rannsókna eða í læknisfræðilegum tilgangi. Aðferðin hefur
ekki verið stöðluð á íslandi. Tilgangur rannsóknarinnar var að
staðla aðferðina og ákvarða viðmiðunargildi.
Efniviður og aðferðir: Tuttugu og fimm heilbrigðir sjálfboðaliðar
(14 karlar), meðalaldur 38 ár (bil 20-62 ár). Magatæmingarrann-
sóknin var framkvæmd á svipaðan hátt og áður hefur verið lýst (Am
J Gastroenterol 1995;90:869). Máltíð: eggjasamloka (332 kaloríur,
16g fita, 16g prótín og 31g kolvetni), merkt með 0,3mCi ^mTc-tin
colloid, ásamt 200 ml vatns er snædd innan 10 mínútna. Strax að
lokinni máltíðinni og síðan á 15 mínútna fresti er kviðurinn mynd-
aður í uppréttri stöðu að framan og aftan með gammamyndavél í
um fjórar klukkustundir. Isótópavirka svæðið svarandi til magans er
afmarkað með aðstoð tölvu og ísótópavirkni magasvæðisins mæld
fyrir hverja mynd og virknin leiðrétt fyrir rúmfræðilegum breyting-
um og eðlislægri minnkun á virkni ísótópsins með tímanum.
Niðurstöður: Það tók að meðaltali 7,3 mínútur (bil 3-11 mín) að
ljúka máltíðinni. Miðgildis helmingunartími magatæmingar (tia) var
95 mínútur ((21,0), 90 persentfli og 95 persentfli var 120 og 132 mín-
útur. Eftir 120 mínútur voru að meðaltali 33,4% ((13,7) eftir í mag-
anum, 90 persentfli og 95 persentfli voru 50 og 56%. Enginn mark-
tækur munur var á magatæmingu karla og kvenna.
Ályktanir: Rannsókn á magatæmingu fastrar fæðu með ísótópa-
tækni hefur verið stöðluð og viðmiðunargildi fyrir bæði kynin feng-
in. Niðurstöðurnar eru í samræmi við erlendar rannsóknir þar sem
svipu aðferð er notuð.

36 Læknablaðtð / FYLGIRIT 40 2000/86