Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Qupperneq 40

I ÁGRIP ERINDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ
Ályktanir: Fólk með tiltölulega lága MBL-þéttni virðist frekar fá
kransæðastíflu en fólk með háan MBL-styrk. Ástæðan gæti verið sú
að einstaklingar með lágt MBL fái frekar þrálátar sýkingar ef völd-
um C. pneumoniae eða annarra örvera sem binda MBL. Talið er að
MBL-þéttni þurfi að vera um 500ng/ml til þess að geta bundist ör-
verum að því marki að komplement virkist in vitro. Hugsanlegt er
að hærri MBL-þéttni þurfi in vivo.
E 49 Örvun MAP-kínasa í æðaþelsfrumum
Haraldur Halldórsson, Frank R. Verheijen, Guðmundur Þorgeirsson
Rannsóknarstofa í lyfjafræði, lyflækningadeild Landspítala Hringbraut
Netfang: gudmth@rsp.is
Inngangur: MAP-kínasar miðla ýmsum boðum frá úthimnuviðtök-
um til umfrymis og kjarna þar sem þeir virkja meðal annars ýmsa
umritunarþætti og hafa þannig áhrif á fjölgun, sérhæfingu og dauða.
Best þekkta boðleiðin frá úthimnuviðtaka til MAP-kínasa er örvun
ERK eftir meðhöndlun með vaxtarþáttum sem bindast
týrósínkínasa-viðtökum. Örvun JNK og p38 og boðleiðir frá öðrum
viðtökum eru að mestu óþekktar. Einnig virðast boðleiðirnar mjög
háðar frumugerð og sérhæfingu. Tilgangur þessarar rannsóknar var
að kanna hlutverk arakídónsýru og afleiða hennar sem og hliðar-
virkni eða transactíveringu í örvun MAP-kínasa í æðaþelsfrumum.
Eíniviður og aðferðir: Æðaþelsfrumur voru ræktaðar úr bláæðum
naflastrengja og þegar samfelldu gróðurlagi var náð voru frumurn-
ar meðhöndlaðar með ýmsum áverkunarefnum og stundum einnig
með hindrum ákveðinna boðleiða. Eftir rafdrátt var virkjun MAP-
kínasa metin með mótefnum sem greina fosfóraða MAP-kínasa.
Niðurstöðun Eftir meðhöndlun frumnanna með MAFP, sem hindr-
ar cPLA2, varð hindrun á fosfórun allra MAP-kínasanna eftir örv-
un með histamíni, trombíni, EGF (epidermal growth factor) eða
TPA (örvar protín kínasa C, PKC). Meðhöndlun með arakídónsýru
gaf litla svörun og ýmsar afleiður arakídónsýru hafa gefið lítil eða
engin svör. Thyrphostin 1978 sem hindrar fosfórun EGF-viðtakans
hafði engin áhrif á örvun MAP-kínasa með öðrum áverkunarefnum
en EGF.
Ályktanir: Öll áreiti sem örva MAP-kínasa í æðaþelsfrumum eru
háð virkni cPLA2 en ekki er ljóst hvaða myndefni hans miðla boð-
unum. Hliðarvirkjun eða transactívering EGF-viðtaka virðist ekki
koma við sögu. Þátttaka PKC og týrósínkínasa er mismunandi eftir
áreiti.
E 50 Dánartíðni af völdum hjarta- og æðasjúkdóma er aukin á
meðal kvenna sem greinst hafa með háþrýstingssjúkdóm í með-
göngu
Gerður A. Árnadóttir, ReynirTómas Geirsson, Lilja S. Jónsdóttir, Reynir
Arngrímsson
Kvennadeild Landspítala Hringbraut, Hjartavernd, erfðalæknisíræði HÍ
Netfang: reynirar@hi.is
Inngangur: Tilgáta um tengsl milli háþrýstingssjúkdóms í með-
göngu og hjarta- og æðasjúkdóma síðar á ævinni var sett fram og
prófuð.
Efniviöur og aðferðir: Á árunum 1931-1947 fæddu 7453 konur á
Landspítalanum og af þeim reyndust 325 hafa háþrýstingssjúkdóm
í meðgöngu (bþ>140/90; eftir 20. viku meðgöngu). Öll tilfellin voru
flokkuð eftir alvarleika í hækkaðan blóðþrýsting, hækkaðan blóð-
þrýsting með prótíni í þvagi (meðgöngueitrun) eða hækkaðan
blóðþrýsting og fæðingarkrampa. Valdar voru konur sem fæddu
næst á undan eða eftir tilfellinu sem viðmið og höfðu þær hvorki
haft hækkaðan blóðþrýsting i meðgöngu, prótín í þvagi eða fæðing-
arkrampa. I viðmiðunarhóp völdust 629 konur sem voru jafngaml-
ar og áttu jafn mörg börn fyrir meðgöngu. Upplýsingar um hvort
konurnar voru á lífi eða látnar fengust hjá Hagstofunni. Dánar-
vottorð, krufningarskýrslur og sjúkraskýrslur kvennanna voru yfir-
farnar og dánarorsök skráð. Lifun var reiknuð frá meðgönguári.
Hlutfallsleg áhætta og 95% vikmörk voru notuð til að bera saman
hópana.
Niðurstöður: Meðaleftirfylgnitími var 38 ár fyrir tilfelli og 44 ár í
samanburðarhópnum. Heildardánarhlutfall kvenna sem fengið
höfðu háþrýstingssjúkdóm í meðgöngu var 60% og 52% hjá við-
miðum (RR 1,13; CI 0,91-1,42). Dánarorsök mátti rekja til
kransæðasjúkdóms í tæpum helmingi tilfella hjá konum með sögu
um háþrýstingssjúkdóm í meðgöngu en 28% í samanburðarhópi
(RR 1,45; CI 1,02-2,05; p<0,04), en engan marktækan mun var að
finna á krabbameini (RR 1,07; CI 0,74-1,55). Dánartíðni vegna
heilaæðasjúkdóms var 16% hjá tilfellum en 12% í samanburðar-
hópi (RR 1,29; CI 0,78-2,12). Hækkaður blóðþrýstingur í kjölfar
meðgöngunar (síðar á ævinni) hafði greinst hjá 40% kvenna með
sögu um háþrýstiningssjúkdóm í mcðgöngu en aðeins 9% tilfella í
viðmiðunarhópi (RR 4,24; CI 2,75-6,52; p<0,0001). Heildardánar-
tíðni fyrir 65 ára aldur var 50% hærri hjá konum í tilfellahópi en í
viðmiðunarhópi.
Ályktanir: Aukin tíðni er á hækkuðum blóðþrýstingi og dánartíðni
af völdum kransæðasjúkdóms er hækkuð hjá konum með sögu um
háþrýstingssjúkdóm í meðgöngu. Að meðaltali eru ævilíkur þessara
kvenna styttar um fimm til sjö ár. Mikilvægt er að konur sem veikj-
ast af háum blóðþrýstingi í meðgöngu fái viðeigandi ráðgjöf og eft-
irlit til að minnka líkur á veikindum síðar á ævinni.
E 51 Forspárgildi gigtarþáttar og reykinga í nýbyrjaðri iktsýki
Valdís Manfreðsdóttir1, Þóra Víkingsdóttir1, Helgi Valdimarsson', Þorbjörn
Jónsson’, Árni Jón Geirsson2, Arnór Víkingsson
’Rannsóknarstofa Háskólans í ónæmisfræði, ’gigtarskor Landspítala Hringbraut
Netfang: arnor@rsp.is
Inngangur: Iktsýki einkennist af langvinnum fjölliðabólgum sem í
mörgum tilvikum leiðir til liðskemmda, örorku og dregur jafnvel úr
lífslíkum. Vaxandi áhersla er lögð á að greina sem fyrst þá sjúklinga
sem hafa verri sjúkdómshorfur svo að hægt sé að meðhöndla þá
kröftuglega. Góða mælikvarða til að spá fyrir um sjúkdómshorfur
hefur hins vegar vantað, ekki síst vegna þess að flestar rannsóknirn-
ar hafa verið afturskyggnar eða þversniðsrannsóknir gerðar á sjúk-
lingum með Iangtgenginn sjúkdóm.
Tilgangur þessarar framvirku rannsóknar var að greina þætti við
upphaf meðferðar sem hefðu forspárgildi fyrir illvígari sjúkdómi.
Efniviður og aðferðir: Nýgreindir sjúklingar með samhverfar fjöl-
liðabólgur komu í skoðun á göngudeild Landspítala Hringbraut þar
sem atriði úr sjúkrasögu, heilsufarssögu og skoðun voru skráð og
framkvæmt nákvæmt liðamat. Gigtarþáttur var mældur með
ísótýpu sértækri ELISU og röntgenmyndir af höndum og fótum
voru teknar til að meta liðskemmdir. Rannsóknin er framskyggn og
komu þátttakendur til mats við greiningu sjúkdóms og síðan sex, 12
og 24 mánuðum eftir upphaf meðferðar.
40 Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86