Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Side 45

ÁGRIP ERINDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ I
kjarnalitun p53 prótíni verið notuð sem mælikvarði á stökkbreyt-
ingu. Aukin tjáning á eðlilegu p53 sést í kjölfar genaskemmandi á-
reitis.
Efniviður og aðferðir: I þessari rannsókn var könnuð tjáning á p53
prótíni með DO-7 einstofna mótefni í 162 sýnum úr munnslímhúð,
þar af voru 55 krabbamein, 47 flöguþekjuþykknun, 48 flatskæning-
ur og 12 eðlileg slímhúð. Stökkbreytingagreining var gerð á örsýn-
um þar sem teknar voru annað hvort illkynja frumur eða, ef um
lichen planus eða flöguþekjuþykknun var að ræða, svæði með
sterka p53 tjáningu.
Niðurstöður: Af sýnum úr krabbameini höfðu 56% jákvæða litun,
13% af sýnum úr flöguþekjuþykknun en 32% af sýnum úr lichen
planus. í lichen planus var p53 litunin bundin við kjarna í grunnlagi,
en í sýnum úr flöguþekjuþykknun var litunin dreifðari upp í efri lög.
Vegna smæðar sýnanna var stökkbreytingagreiningin ekki alltaf af-
gerandi, en af krabbameinssýnum reyndust að minnsta kosti 21%
og hugsanlega 27% stökkbreytt. Af 20 sýnum úr flöguþekjuþykkn-
un var hlutfallið að minnsta kosti 15% og hugsanlega 30% en í 27
sýnum úr lichen planus fundust stökkbreytingar með vissu í 30% og
ef til vill í 48%. Ekkert samband reyndist vera milli p53 prótínlitun-
ar og stökkbreytingar. Engin afgerandi tengsl fundust við lifun
krabbameinssjúklinganna né líkur á illkynja umbreytingu úr góð-
kynja sjúkdómi.
Ályktanir: P53 prótínlitun segir ekki til um p53 stökkbreytingar í
munnslímhúð. P53 stökkbreytingar eru tíðar í góðkynja sjúkdóm-
um í munni og er tilvist stökkbreytinga í lichen planus sérlega at-
hyglisverð í Ijósi þess að nýlega hefur verið lýst p53 stökkbreyting-
um í langvinnum bólgusjúkdómum. Hvorki p53 stökkbreytingar né
prótíntjáning gáfu upplýsingar um horfur sjúklinganna.
E 64 Stökkbreytingagreining á CHK2 geni í brjóstakrabba-
meini
Sigurður Ingvarsson, Bjarnveig Ingibjörg Sigbjörnsdóttir, Valgarður
Egilsson, Jón Þór Bergþórsson
Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði
Netfang: siguring@rsp.is
Inngangur: Kímlínubreytingum í CHK2 geni, sem staðsett er á litn-
ingi 22qll.2, hefur verið lýst í fjölskyldum með Li-Fraumeni heil-
kenni. Chk2 er kínasi sem er virkjaður við DNA skemmdir og teng-
ist stjórnun á frumuhring og tengist p53 ferlinu í frumunni.
Efniviður og aðferðir: Við könnuðum tap á arfblendni á litninga-
svæði 22q í 139 sporadískum brjóstaæxlum með því að nota sjö
microsatelhte erfðamörk. Stökkbreytingagreining á CHK2 geni var
framkvæmd í þeim sýnum sem greindust með tap á arfblendni, með
SSCP og DNA raðgreiningu.
Niðurstöður: Sjötíu og fjögur brjóstaæxli (53%) greindust með tap
á arfblendni á litningi 22q með að minnsta kosti einu erfðamarki.
Tveir kímlínubreytileikar greindust í sitthvorri útröð CHK2 gens
utan táknraða (delT í endurtekinni röð með fjórum T og delA í
endurtekinni röð með sjö A), kímlínubreytileiki (insA f endurtek-
inni röð með fimm A) í innröð 2, kímlínubreytileiki (T60K) í fyrstu
útröðinni sem inniheldur táknröð og æxlissértæk 5’ splæsisetsbreyt-
ing í stöðu +3 í innröð 8 (TTgt(a->c)agt). Ályktanir: Sómatískar
breytingar í CHK2 geni eru sjaldgæfar í brjóstaæxlum en hugsan-
lega er CHK2 æxlisbæligen sem tengist æxlisvexti í litlum undirhópi
brjóstakrabbameina.
E 65 Erfðabreytileiki sem áhættuþáttur fyrir brjóstakrabba-
mein
Katrín Guðmundsdóttir Jón Gunnlaugur Jónasson2, Laufey Tryggva-
dóttir3, Jórunn E. Eyfjörö'
'Rannsóknastofa í sameinda- og frumulíffræði og 'Krabbameinsskrá Krabbameins-
félagi íslands, 'Rannsóknastofa Háskólans í meinafræði
Netfang: katrin@krabb.is
Inngangur: Arfgengir áhættuþættir hafa mismikil áhrif á brjósta-
krabbameinsáhættu. Kímlínubreytingum í BRCA genum fylgir al-
mennt mikil áhætta á brjóstakrabbameini, en fáir einstaklingar bera
slíkar breytingar. Á hinn bóginn er talið að erfðabreytileika fylgi lág
áhætta, en vegna þess hve algengir þeir geta verið að þá gætu þeir
fræðilega útskýrt stóran hluta brjóstakrabbameinstilfella. Breyti-
leiki hefur m.a. verið skoðaður í efnaskiptaensímum kynhormóna,
svo sem CYP17 og CYP19, og í þekktum áhættugenum, svo sem
p53. Markmið þessa verkefnis var að kanna hvort að breytileiki í
CYP17, CYP19 og p53 genunum tengdist brjóstakrabbameini og
hvort að fylgni væri við 999del5 stökkbreytingu í BRCA2 geni.
Efniviður og aðferðir: Arfgerðir voru skoðaðar í 728 viðmiðum og í
þremur hópum brjóstakrabbameinssjúklinga: 500 konum, 36 körl-
um og 40 arfberum stökkbreytingar í BRCA2 geninu.
Arfgerðargreining var gerð með PCR, rafdrætti og skerðibúta-
greiningu.
Niðurstöður: Engin tengsl fundust á milli T-C breytileikans í CYP17
geninu og brjóstakrabbameinsáhættu kvenna, en aukin áhætta á
brjóstkrabbameini kom hins vegar fram í körlum í tengslum við CC
arfgerð gensins (p=0,08). Aukin brjóstakrabbameinsáhætta kom
fram á meðal kvenna í tengslum við að bera 10 TTTA endurtekn-
ingar í CYP19 geninu (p=0,07). Pegar Arg72Pro breytileikinn í p53
geninu var skoðaður, komu fram hugsanleg verndandi áhrif þess að
bera að minnsta kosti eina C (pro) samsætu á meðal arfbera
BRCA2 stökkbreytingar (p=0,03).
Ályktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar gefa til kynna að
breytileiki í CYP17, CYP19 og p53 tengist brjóstakrabbameini. Pær
veita sumum tilgátum stuðning, en einnig vakna nýjar spurningar
sem aðeins er hægt að svara með fleiri rannsóknum.
E 66 Samspil Stat og Smad prótína í brjóstavef
Sigríður Valgeirsdóttir , Hilmar Viðarsson', C.H. Heldin2, P. ten Dijke3
'Rannsóknastofa í sameinda- og frumulíffræði Krabbameinsfélagi íslands, 2Ludwig
Institute for Cancer Research, Biomedical Center, Uppsölum, ,rThe Netherland
Cancer Institute, Amsterdam
Netfang: sirry@krabb.is
Inngangur: Stat prótín er fjölskylda umritunarþátta sem telur sex
meðlimi: Statl, Stat2, Stat3, Stat4, Stat5a, Stat5b og Stat6. Þessi
prótín eru erfðafræðilega náskyld en gegna þó mismunandi hlut-
verki í frumum. Eitt þessarra prótína, Stat5a (einnig þekkt sem
mammary gland factor, MGF) hefur reynst starfa við sérhæfingu
þekjufruma í brjóstavef og þroskun mjólkurkirtla. Pannig geta
“knockout” mýs sem ekki tjá Stat5a, ekki heldur myndað mjólk.
Tjáning á Stat5a í brjóstafrumum eykst verulega á síðari hluta með-
göngu og við brjóstagjöf, en minnkar hratt við lok mjólkurfram-
leiðslu. Tjáningu og virkni prótínsins er vandlega stjórnað með boð-
efnum og boðflutningsprótínum svo sem ýmsum kínösum, fosfatös-
um og umritunarþáttum í kjarna. Tilgangur rannsóknarinnar er að
kanna áhrif TGF-B boðleiðar og Smad prótína á virkni Stat5 prótíns
í brjóstafrumum.
Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86 45