Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Blaðsíða 74

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ
V 50 Tíðni úrfellingar á C4A geninu hjá íslenskum SLE sjúk-
lingum. Greining með LR-PCR
Helga Kristjánsdóttir, Kristján Steinsson
Rannsóknastofan í gigtsjúkdómum, Landspítal Hringbraut
Netfang: helgak@rsp.is
Markmið: Að greina erfðafræðilegan grunn C4A prótínskorts
(C4AQ0) í SLE sjúklingum og meta hlutfall úrfellingar á C4A gen-
inu í C4AQ0.
Inngangur: Með prótínrafdrætti höfum við áður greint C4A
prótínskort hjá 50% íslenskra SLE sjúklinga. Greining á C4AQ0
byggir á styrkleika banda í prótínrafdrætti þar sem einstaklingar
arfblendnir fyrir C4AQ0 sýna veikara band. Slíkt mat getur leitt til
vangreiningar á C4AQ0 hjá arfblendnum.
Erfðafræðilegur grunnur C4A skorts er breytilegur, en úrfelling á
C4A geninu er fyrir hendi hjá allt að 2/3 hvítra SLE sjúklinga með
C4AQ0. Úrfellingin finnst í tengslum við MHC setröðina HLA-B8-
C4AQ0-C4B1-HLA-DR3.
Vegna mikillar samsvörunar C4A og C4B genanna (99%) geta
hefðbundnar PCR aðferðir ekki greint C4A úrfellinguna. Við höf-
um notað langdræga PCR aðferð til að greina úrfellinguna hjá arf-
blendum og arfhreinum einstaklingum.
Efniviður og aðferðir: Sjötíu oig fjórir SLE sjúklingar, 52 einstök til-
felli, 22 sjúklingar úr íslenskum fjölskyldum með ættlægan SLE
sjúkdóm og 102 fyrstu gráðu ættingjar. Beitt var LR-PCR aðferð til
greiningar á úrfellingu á C4A geninu. Aðferðin byggir á tveimur
LR-PCR hvörfum, einu sértæku fyrir úrfellingu á C4A geninu og
einu sértæku fyrir ekki-úrfellingu .
Niðurstöður: Úrfelling á C4A geninu er erfðafræðilegur grunnur
C4AQ0 hjá allt að 2/3 íslenskra SLE sjúklinga. Greining á MHC
setröðum á fjölskylduefnivið sýnir að fimm mismunandi MHC
setraðir bera úrfellingu á C4A geninu: 1. klassíska C4A úrfellingar-
setröðin B8-C4AQ0-C4B1-DR3 og fjórar afleiður hennar, 2. B8-
C4AQ0-C4B1-DR5, 3. B8-C4AQ0-C4B1-DR7, 4. B8-C4AQ0-
C4B1-DR10 og 5. B7-C4AQ0-C4B1 -DR3.
Nokkrir einstaklingar sem áður höfðu verið greindir með eðlilegan
C4A prótínstatus, reyndust vera arfblendnir fyrir úrfellingu á C4A
geninu.
Ályktanir: LR-PCR hefur staðfest úrfellingu á C4A geninu fyrir
hendi í C4AQ0 hjá allt að 2/3 íslenskra SLE sjúklinga. Úrfellingin
finnst í tenglsum við fimm MHC setraðir. Aðferðin sýnir að með
prótínrafdrætti er hætt við vanmati á C4AQ0 þar sem erfitt getur
verið að greina einstaklinga sem eru arfblendir fyrir C4AQ0.
V 51 Erfðir langlífis á íslandi
Hjalti Guðmundsson, Daníel F. Guðbjartsson, Augustine Kong, Hákon
Guðbjartsson, Mike Frigge, Jeffrey R. Gulcher, Kári Stefánsson
íslensk erfðagreining
Netfang: hjaltig@decode.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar er að kanna hvort langlífi
erfist.
Efniviður og aöferðir: Rannsóknarhópurinn samanstendur af ein-
staklingum sem fæddir voru milli 1870 og 1900 og lifðu lengur en
95% jafnaldra þeirra. Petta var alls 1531 einstaklingur, 770 konur
eldri en 96 ára og 761 karl eldri en 94 ára. Að fengnu samþykki Vís-
indasiðanefndar og Tölvunefndar var ættfræðigrunnur notaður til
að bera saman innbyrðis skyldleika langlífra einstaklinga við inn-
74 Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86
byrðis skyldleika viðmiðunarhópa sem fundnir voru úr ættfræði-
grunni.
Borinn var saman lágmarksfjöldi ættfeðra/-mæðra, sem rannsókn-
arhópur getur rakið ættir sínar til við lágmarksfjölda ættfeðra/-
mæðra sem viðmiðunarhópar geta rakið ættir sínar til. Innbyrðis
skyldleiki rannsóknarhópsins var einnig metinn með skyldleika-
stuðli (kinship coefficient) og hlutfallsleg áhætta fyrir ættingja
(relalive risk) var reiknuð.
Niðurstöður: Lágmarksfjöldi ættfeðra/-mæðra langlífa hópsins var
marktækt minni en lágmarksfjöldi ættfeðra/-mæðra viðmiðunar-
hópanna. Skyldleikastuðull fyrir rannsóknarhópinn var l,0xl0J en
0,83x104 fyrir viðmiðunarhóp (SD 2,93x10'’, P<0,001). Hlutfallsleg
áhætta fyrir systkini var 1,8 og 1,7 fyrir foreldra.
Ályktanir: Langlífi er flókið fyrirbæri þar sem umhverfis- og erfða-
þættir hafa breytileg áhrif á mismunandi tímabilum ævinnar. Með
því að leggja til grundvallar ættfræðiupplýsingar heillar þjóðar höf-
um við sýnt að langlífi liggur sterklega í ættum. í sumum þessara
ætta eru margar kynslóðir langlífra einstaklinga en það bendir til að
félagslegir og efnahagslegir þættir hafi ekki afgerandi áhrif. Niður-
stöður okkar sýna því að erfðaþættir stuðli að langlífi.
V 52 Litningakort byggt á arfgerð 12 502 íslendinga
Guðrún Margrét Jónsdóttir', Daníel Fannar Guðbjartsson12 Kristján
Jónasson1, Guðmar Þorleifsson', Augustine Kong'3
’deCode Genetics, Reykjavík, 'Instilutc of Statistics and Decision Sciences, Duke
University, Durham NC, ’Dpt of Human Genetics, University of Chicago, Chicag0*
USA
Netfang: garun@decode.is
Inngangur: Nauðsynleg forsenda meingenaleitar með tengslagrein-
inu er að til staðar sé áreiðanlegt lilningakort yfir staðsetningu
þeirra erfðamarka sem notuð eru. í íslenskri erfðagreiningu (ÍE)
höfum við arfgerðargreint yfir 20 000 íslendinga og höfum við not-
að hluta þess efnis til að setja saman litningakort. Petta litningakor1
er því byggt á arfgerð umtalsvert fleiri einstaklinga en önnur birt
kort.
Efniviður og aðferðir: Við samsetningu litningakortsins var notast
við tvö forrit; Crimap og Allegro. Hið síðarnefnda er forrit til
tengslagreiningar þróað í íslenskri erfðagreiningu. Bæði þessi forri*
ákvarða innbyrðis afstöðu erfðamarkanna með því að lágrnarka
þann fjölda litningavíxla sem er nauðsynlegur til að útskýra arfgerð
irnar. Auk innbyrðis raða einstakra erfðamarka, ákvörðuðum 'ú
erfðafræðilegar fjarlægðir milli þeirra. Við beittum þessum aðferð
um á arfgerð 12 502 skyldra íslendinga og til samanburðar á arfger®
CEPH fjölskyldna. CEPH fjölskyldurnar liggja til grundvall3*
Marshfield litningakortinu.
Niðurstöður og ályktanir: Hinn mikli fjöldi arfgerðargreindra eU1
staklinga gaf okkur kost á nákvæmari staðsetningu erfðamarka lU
áður var mögulegt. Samanburður við önnur birt litningakort gafu
kynna nokkur staðbundin frávik.