Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Qupperneq 79

AGRIP VEGGSPJALDA / X
VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR Hi I
V 65 Breyting á sjónskekkju með aldri. Heildarsjónskekkja á
hornhimnusjónskekkju. Reykjavíkuraugnrannsóknin
Elínborg Guðmundsdóttir', Friðbert Jónasson', Einar Stefánsson’, H.
Sasaki2, K. Sasaki2 og íslensk-japanski samstarfshópur augnlækna
Augndeild Landspítala Hringbraut, 2Kanazawa Medical University, Uchinada, Japan
Netfang: fridbert@rsp.is
Inngangur: í Reykjavíkuraugnrannsókn hefur áður verið sýnt fram
a aukna tíðni sjónskekkju með aldri, sérstaklega sjónskekkju á móti
reglunni í einstaklingum 50 ára og eldri. Við vildum skoða hvort
þetta skýrðist af breytingum í lögun hornhimnu eða öðrum þáttum
sem ráða sjónlagi.
Efniviður og aðferðir: Fengið var tilviljunarkennt úrtak úr þjóð-
skrá, 1635 einstaklingar 50 ára og eldri búsettir í Reykjavík. Þrettán
hundruð sjötíu og níu komu til greina og af þeim tóku 76% þátt.
Utilokaðir voru þeir sem höfðu gengist undir aðgerðir sem hafa á-
hrif á sjónlag. Notaður var Nidek ARK sjálfvirkur sjónlagsmælir til
að mæla sjónlag og lögun hornhimnu (autorefracto-keratometer)
°g fékkst þannig fram heildarsjónskekkjan og einnig sú sjónskekkja
sem eingöngu orsakast af hornhimnu. Sjónskekkja sem liggur í 180
gráður ±15 er skilgreind “með reglunni” en sjónskekkja í 90 gráður
^15 á “móti reglunni”. Til að greina breytinguna á sjónskekkju með
sldri var notuð aðferð sem lýst var af Naeser (1990) þar sem hann
hreytir sjónskekkjunni í polar hnit þannig að henni er lýst með einu
S'jdi, þar sem sjónskekkja hefur annars bæði styrk og öxul.
^iúurstööur og ályktanir: í yngri aldurshópunum (50-64 ára) er
h®rri tíðni á hornhimnusjónskekkju en heildarsjónskekkju og horn-
himnusjónskekkjan er aðallega “með reglunni”. Því er hugsanlegt
aö sjónskekkja sem orsakast af lens sé aðallega á móti reglunni og
Jafni þannig út eitthvað af þeirri sjónskekkju sem orsakast af horn-
himnunni og útkoman verður minni heildarsjónskekkja.
eð aldrinum breytist sjónskekkjan yfir í að verða meira á “móti
reglunni". Breytingin á hornhimnu sjónskekkju og heildarsjón-
si;ekkju er nánast sú sama sem gæti gefið til kynna að breytingin
Sem verður með aldri skýrist af breytingum á lögun hornhimnunn-
ar en sjónskekkjan í lens sé stöðug (constant).
y go
0 Miðlæg hornhimnuþykkt, boglína hornhimnu og augn-
t . t’ngur meðal þátttakenda í Reykjavíkuraugnrannsókninni
‘obert Jónasson , Þór Eysteinsson’ 2, Hiroshi Sasaki3, Ársæll Arnars-
n • Kazuyuki Sasaki3, Einar Stefánsson' oq íslensk-japanski samstarfs-
h°Purinn
v,:Cknade'W HÍ, 2Lífeðlisfræðistofnun læknadeild HÍ, ’Kanasawa Medical Uni-
Neuí^’ t-i^hinada, Japan
---VVU, jupuil
ang: fridbert@rsp.is
""garigur: Augnþrýstingur er mældur í fólki, sem komið er yfir
Ur^jan aiciur’ vegna tengsla hækkaðs augnþrýstings og gláku. Ald-
r’ kyn, miðlæg hornhimnuþykkt og boglína hornhimnu eru meðal
1 a sem hugsanlega geta haft áhrif á niðurstöður augnþrýstimæl-
"a- Við mældum miðlæga hornhimnuþykkt, boglínu hornhimnu,
^Lnþrýsting og innbyrðis tengsl þeirra.
5(|,,IV^Ur °g aðferöir: Eitt þúsund fjörutíu og fimm Reykvíkingar
dra og eldri valdir með slembiaðferð eru þátttakendur. Þessir
■ aklingar tóku þátt í Reykjavíkuraugnrannsókninni. Til voru
gtlega góðar mælingar fyrir 925 einstaklinga, 1850 augu. Við not-
jjj Urn Sneiðmyndatökuvél frá Nidek (EAS 1000) til að mæla horn-
^baþykkt og boglínu hornhimnu og loftþrýstimæli til að mæla
augnþrýsting (Nidek NT 2000).
Niðurstöður: Meðalaugnþrýstingur hægri augna var 15,1 mm Hg
(SD 3,3) fyrir karla og 15,8 fyrir konur (SD 3,1), sem er tölfræðilega
marktækur kynjamunur. Meðalboglína hornhimnu fyrir hægri augu
var 7,78 (SD 0,60) og fyrir konur 7,62 (SD 0,58) sem er einnig töl-
fræðilega marktækur kynjamunur. Meðalmiðlæg hornhimnuþykkt
fýrir augu karla var 0,528 mm (SD 0,041) og fyrir augu kvenna 0,526
mm (SD0.037), sem er ekki marktækur kynjamunur. Línuleg að-
hvarfsgreining á tengslum miðlægrar hornhimnuþykktar og augn-
þrýstings sýndi hærri augnþrýstingsmælingar hjá einstaklingum
með þykkari hornhimnu og var þessi munur marktækari hjá konum
en hjá körlum.
Ályktanir: Augnþrýstingur reyndist óháður aldri og marktækt hærri
í konum en í körlum. Boglína hornhimnu reyndist óháð aldri og
marktækt brattari í konum en í körlum. Miðlæg hornhimnuþykkt
virðist óháð aldri og kyni. Aukin þykkt hornhimnu leiðir til hærri
augnþrýstingsgilda og þar með ástæðulauss glákugruns.
V 67 Áhrif birtumunar milli augna á sjónhrifrit sem vakið er
með því að kveikja og slökkva á skákborðsmynstri
Raymond T. Meaney, Þór Eysteinsson
Augndeild Landspítala Hringbraut. Lífeðlisfræðistofnun læknadeild HÍ
Netfang: raymond@rsp.is
Markmið: Að athuga áhrif birtumunar milli augna á einstaka þætti
sjónhrifrits (VEP) sem vakið er með því að kveikja og slökkva á
skákborðsmynstri, og talið eru eiga upprunna í aðskildum hlutum
sjónbarkar heila.
Efniviður og aðferðir: Sjónhrifrit voru skráð frá 14 heilbrigðum
sjálfboðaliðum með húðskautum er sett voru á miðlínu höfuðkúpu.
Þolendur voru látnir horfa á tölvuskjá með ýmist báðum augum eða
öðru. Á tölvuskjánum birtust skákborðsmynstur með 100% skerpu
(contrast), en þess á milli grár flötur. Heildarbirtumagn frá skjánum
var ávallt 50 cd/m2. Til að skapa mun í birtu milli augna var dregið
úr birtumagni er féll á annað augað með því að setja Ijóssíur (-
neutral density filters) fyrir framan það. Notaður var birtumagns-
munur milli 0,1- 4,0 logio.
Niðurstöður: Allir sjónhrifritsþættir, bæði þeir sem vaktir eru með
því að kveikja og slökkva á skákborðsmynstri, og óháð því hvort
þeir eru taldir eiga sér upprunna í rákótta berki (striate cortex) eða
tengslaberki lækkuðu að spennu ef birtumagnsmunur milli augna
var meiri en 0,1 log. Ef jöfn birta féll á bæði augu var sjónhrifritssvar
vakið frá báðum augum ávallt stærra en frá einu auga, en ef birtu-
magnsmunur var meiri en 0,5 log var svar frá einu auga stærra. Mest
lækkun í spennu allra sjónhrifritsþátta vegna birtumagnsmunar var
40-60% af svari skráð án birtumagnsmunar. Mest Iækkun fékkst ef
birtumagnsmunur var á bilinu 2-2,8 logio. Enginn marktækur munur
var í dvöl (latency) svars frá báðum eða öðru auga, og birtumagns-
munur milli augna hafði heldur engin marktæk áhrif á dvöl sjónhrif-
rits.
Ályktanir: Niðurstöður benda til að hömlun í tvísæisskyni (binocul-
ar inhibition) sem vakin er með mun í birtumagni er fellur á hvort
auga um sig eigi sér upprunna í rákótta berki, og að ferli í nærliggj-
andi svæðum (extrastriate cortex) breyti þar litlu.
Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2 0 00/8 6 7 9