Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Síða 80

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR HÍ
V 68 Undirflokkar GABA viðtaka og áhrif þeirra á sjónhimnurit
rottna
Þór Eysteinsson, Anna Lára Möller
Lífeölisfræðistofnun HÍ
Netfang: thoreys@hi.is
Markmið: Að meta framlag taugafruma í sjónu er hafa mismunandi
undirflokka viðtaka fyrir taugaboðefnið GABA í myndun a- og b-
bylgja og sveifluspenna (OPs) sjónhimnurits (ERG) rottna.
Efniviður og aðferðir: Sjónhimnurit var skráð með hornhimnu-
skautum frá rottum sem svæfðar voru með ketamíni og xýlazíni,
sem svar við hvítum ljósblikkum, 10 (isekúndur að tímalengd.
GABA agonistar og hamlarar sem vitað er að verka á ljóssvörun
taugafruma í innri flókalagi sjónhimnu var sprautað inn í augn-
hlaup.
Niðurstöður: GABA og GABA^ agónistinn isoguvacine (1 mM)
fjarlægðu Ops úr svari, og lækkuðu spennu a- og b-bylgja. GABA^
hamlarinn bicuculline (0,1-1 mM) jók spennuútslag ERG rottna,
þar á meðal OPs. GABAg agonistinn baclofen (0,1-0,5 mM) lækk-
aði spennu a- og b-bylgja, án þess að hafa nokkur marktæk áhrif á
sveifluspennur. GABAg hamlarinn CGP35348 (0,1-0,5 mM) jók
spennu a- og b-bylgja, án marktækra áhrifa á sveifluspennur.
GABAq agonistinn CACA (2,5 mM) lækkaði spennu allra þátta í
ERG rottna, en GABA^ hamlarinn TPMPA (0,1-1 mM) lækkaði
a- og b-bylgjur en hafði engin áhrif á sveifluspennur.
Ályktanir: Taugafrumur í sjónhimnu er hafa GABAg viðtaka, lík-
legast undirflokkur griplufrumna, taka ekki þátt í myndun sveiflu-
spenna. GABAq viðtakar virðast heldur ekki gegna þar hlutverki.
Aðeins GABA^ viðtakar virðast tengjast sveifluspennum, en allir
undirflokkar GABA viðtaka a- og b-bylgjum.
V 69 Áhrif glákulyfja á sjálfvirkni og samdrátt vakinn með raf-
ertingu í sléttum vöðvum æða
Sigríður Harpa Hafsteinsdóttir, Þór Eysteinsson, Stefán B. Sigurðsson
Lífeölisfræöistofnun, læknadeild HÍ
Netfang: stefsig@hi.is
Markmið: Að skoða áhrif algengra glákulyfja, timolol (Blocadren,),
dorzólamíð (Trusopt1", og Cosopt ' ,), á samdrátt æða.
Efniviður og aðferðir: Hlutar úr portal bláæðum voru fjarlægðir úr
rottum, tengdir við tognema, og settir í vefjabað er innihélt Krebs-
lausn. Samdráttarkraftur í æðunum var mældur samfellt með með
tognema og skráður á Grass sírita. Æðarnar sýndu reglubundna
sjálfvirkni en voru einnig rafertar með reglubundnu millibili.
Glákulyfjum var bætt út í vefjabaðið í mismunandi skömmtum.
Niðurstöður: Hvert lyf var prófað á sex portal bláæðum, og styrkur
lyfjanna í baðinu aukinn í skrefum. Til viðbótar voru fjórar æðar
notaðar sem viðmiðunarhópur. Sjálfvirkni og samdráttarsvörun við
rafertingu voru mæld við hvern lyfjastyrk, það er togkraftur og
tíðni. Öll lyfin þrjú drógu úr samdráttarsvörun við rafertingu, það er
taugasvörun æðanna, en höfðu engin marktæk áhrif á sjálfvirkni,
hvorki togkraft né tíðni.
Ályktanir: Hömlun beta viðtaka og hömlun kolanhýdrasa veldur
breytingum í taugastjórnun æða. Sjálfvirkur samdráttur, sem kemur
til vegna aukningar á kalsíum í innanfrumuvökva sléttra vöðva-
frumna, og er óháður taugavirkni breytist ekki við hömlun beta við-
taka eða á kolanhýdrasa.
V 70 Áhrif melanókortína í stjórnun fituefnaskipta
Védís H. Eiríksdóttir Pálmi Þ. Atlason’, Logi Jónsson’, Jón Ó. Skarp-
héðinsson’, Helgi B. Schiöth2, Guðrún V. Skúladóttir’
'Lífeðlisfræðistofnun HÍ,2 taugalíffræðideild Háskólans í Uppsölum
Netfang: logi@hi.is
Inngangur: Ofneysla kolvetna, prótína og fituefna veldur uppsöfn-
un á fituforða. Hlutfall mettaðra- og ómettaðra fitusýra í fituvef
endurspeglar fituefnaskipti í lifur. Leptín er hormón sem framleitt
er í fituvef. Melanókortín (MC) viðtakar koma við sögu í stjórnun
fæðutöku og líkamsþyngdar. Markmið þessa verkefnis var að
kanna áhrif melanókortínviðtaka í heila á fituefnaskipti
Efniviður og aðferðir: Karlkyns Wistar rottum var skipt í þrjá til-
raunahópa. Einn hópurinn fékk sérhæfða MC-4 hindrann HS024,
annar fékk MC-3 og -4 örvarann MT-II og viðmiðunarhópurinn
fékk tilbúinn mænuvökva. Lyfjagjöf var haldið stöðugri í átta daga.
Dýrin voru vegin og fæðutaka þeirra skráð. Blóð var tekið úr dýrun-
um, blóðvökvi skilinn frá og styrkur fituefna og leptíns ákvarðaður.
Niðurstöður: MT-II hópurinn léttist um 7% af upphafsþyngd sinni
á tilraunatímabilinu og sýndi einkenni lystarstols. HS024 hópurinn
sýndi hins vegar offitueinkenni og þyngdist um 10% af upphafs-
þyngd sinni á sama tíma. Fæðutaka MT-II hópsins var einnig minni
en fæðutaka HS024 hópsins. Styrkur leptíns var hærri hjá HS024
hópnum en hjá hinum tveimur hópunum. Styrkur blóðfitu var hærri
hjá HS024 hópnum en hjá hinum tveimur hópunum. Styrkur mett-
aðra og einómettaðra fitusýra var hærri í fríum fitusýrum hjá
HS024 hópnum borið saman við hina tvo hópanna. Jákvæð fylgni
var á milli magns fituvefs og styrks leptíns í HS024 hópnum.
Ályktanir: Niðurstöðurnar benda til að inngjöf á þessum hindra og
örvara hafi áhrif á fituefnaskipti. Þrátt fyrir að allir hóparnir hefðu
jafnan aðgang að fæðu þá var orkuinntaka HS024 hópsins meiri en
hinna hópanna. Ennfremur sýna niðurstöðurnar að umframneysla á
orkuefnum fór í myndun á mettuðum og einómettuðum fitusýrum.
V 71 Melanókortínviðtakar og stjórnun fæðutöku og efna-
skipta
Pálmi Þ. Atlason’, Védís H. Eiríksdóttir', Logi Jónsson’, Guðrún V. Skúla-
dóttir, Helgi B. Schiöth2, Jón Ó. Skarphéðinsson '
’Lífeölisfræðistofnun HÍ,2 taugalíffræðideild Háskólans í Uppsölum
Netfang: logi@hi.is
Inngangur: Nýlega hefur verið sýnt fram á að viðtakar fyrir
melanókortín (MC), eins og MSH (melanocyte stimulating hormo-
ne) og ACTH (adrenocorticotropic hormone), eru lil staðar víða í
taugakerfinu. Melanókortínviðtakarnir greinast í fimm undirflokka
(MCl-5). MC4 viðtakinn, sem einungis hefur fundist í miðtauga-
kerfinu, kemur við sögu í stjórnun fæðutöku og viðhaldi líkams-
þyngdar. Fyrri rannsóknir benda til þess að MC-4 viðtakar hafi
einnig áhrif á efnaskipti. Markmið þessarar tilraunar er að athuga
nánar þau áhrif.
Efniviðiir og aðferðir: Karlkyns Wistar rottum var skipt í þrjá til-
raunahópa. Einn hópurinn fékk sérhæfða MC-4 hindrann HS024,
annar fékk MC-3 og -4 örvarann MT-II og viðmiðunarhópurinn
fékk tilbúinn mænuvökva. Lyfin og lyfleysan voru gefin inn í heila-
hol með osmótískum ördælum sem komið var fyrir undir húð við
herðakamb. Lyfjagjöf var haldið stöðugri í átta daga. Annan hvern
dag var súrefnisupptaka dýranna mæld auk þess sem þau voru veg-
in og fæðutaka þeirra skráð.
80 Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86