Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Page 7

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
189
að visu sama persónan, sem enn gekk fram fyrir skjöldu, þetta
skemmtilega „maskott" okkar i stjórnmálunum, Jónas Jónsson,
— að þessu sinni ekki í hlutverki menntamálaformanns, held-
ur sem formaður utanrikismálanefndar hins íslenzka Alþingis.
Hann snýr sér nú að því að inna af hendi fyrir okkur dipló-
matisk afrek á háu stigi. Timarnir eru alvarlegir og nú var
mikið í húfi að rétt áherzla væri lögð á íslenzka sjálfsvirð-
ingu, þjóðrækni og þjóðarmetnað gagnvart stórveldum heims-
ins, enda var hin diplómatiska sókn hafin á tveim vettvöngum
í senn. Þetta gerðist síðla sumars. Hið utanríkispólitíska afrek
hófst með þvi, að formaðurinn tók sér fyrir hendur að skrifa
í höfuðmálgagn ríkisstjórnarinnar ritgerð mikla, þar sem sýnt
var fram á með allt að 30 dálka rökleiðslu, að nafngreindur
stjórnmálamaður nafngreinds erlends stórveldis hygðist að leggja
Island undir stórveldi þetta, og hefði á launum nafngreinda menn
til að lialda uppi landráðastarfsemi hér innanlands með þetta
takmark fyrir augum. Stórveldi það, sem ætlaði að leggja ísland
undir sig, ótti að vera Samband Ráðstjórnarlýðveldanna, og stjórn-
málamaður sá, sem formaður utanríkismála vorra nafngreindi sem
þann erkióvin, er kappkostaði að standa yfir höfuðsvörðum ís-
lenzka ríkisins, var Jósef Stalin, sovétrússneskur foringi. For-
maður utanríkismálanefndar skýrði frá þvi, að liinn nafngreindi
erlendi stjórnmálamaður liygðist einkum að ná takmarki sínu, að
leggja ísland undir Ráðstjórnarlýðveldin, með stofnun bókmennta-
félags, sem nefnist Landnáma og áformar, samkvæmt boðsbréfi ný-
útsendu, að gefa út verk Gunnars Gunnarssonar á íslenzku og
jafnvel verk séra Hallgrims Péturssonar. Skorar formaður utan-
rikismála vorra i þessu sambandi á þjóðholla íslendinga að lesa
verk Gunnars Gunnarssonar (og Passíusálma Hallgrims Péturs-
sonar?) á útlendum þjóðtungum fremur en gera Jósef Stalin
það til eftirlætis að lesa þau á islenzka tungu, og visar (sem
utanríkismálaformaður? eða formaður menntamálaráðs?) Gunn-
ari Gunnarssyni skáldi og bónda á Skriðuklaustri í útlegð frá
ístandi fyrir fullt og allt.
Nú er hin hlutlæga hlið þessa máls að vísu athugunarefni fyr-
ir sig, t. d. hvort nokkuð hafi komið fram, sem bendir til þess
að stórveldi það, sem formaður utanrikismála tilgreinir, hafi
gert sig líklegt til að leggja undir sig fsland, eða stjórnmálamaður
sá, sem hann nefnir, hafi yfirleitt gefið ástæðu til að ætla,
að hann hafi heyrt ísland nefnt o. s. frv., og verða þau efni
ekki rakin hér. Hið trúlegasta í þvi máli er þó það, að Ráð-
stjórnarlýðveldin mundu sennilega ekki vilja sjá ísland, þótt
þeim stæði það til boða gefins. Hitt skiptir meira máli, að ís-