Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Page 10

192
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
lieldur séu einnig allir, sem hafa tilhneigingu til að fara á mið-
ilsfund að einhverju leyti geðbilaðir líka. í ljósi þeirrar þekk-
ingar, sem nútíminn á yfir að ráða, má náttúrlega segja eitt-
hvað svipað um allan trúaráhuga á okkar dögum, þ. e. a. s. ef
hann er ekki algerð venjutrú. En um andatrú má hiklaust full-
yrða, að þótt iðkanir hennar séu að sinu leyti ekki sjúklegri
en t. d. lijá ..lioly rollers“ (Fíladelfíu-mönnum?), þá gerir þessi
trúflokkur sig alveg sérstaklega hvimleiðan vegna þess moldviðr-
is af uppgerðarvísindum og „fræði“legum dellubókum, sem heið-
arlegir, lærðir lieimskingjar eða truflaðir gáfumenn þyrla lát-
laust kringum þetta klúsaða sambland af brjálsemi, prakkara-
skap og fimmtaflokks loddaralistum, sem nefnt er miðilsstarf-
semi.
Það er án efa rétt, að svokallaðir ekta miðlar, menn sem tala
og rita ósjálfrátt í dásvefni, séu ekki fullkomlega normalir frem-
ur en t. d. menn, sem ganga í svefni. Vitanlega er ómögulegt
að kalla ósjálfráða starfsemi af þessu tagi „gáfu“, eins og anda-
trúarmenn gera, heldur er það bilun. En þegar talinu víkur að
atvinnumiðlum, hef ég enga trú á, að hin skemmtilegu ummæli
geðveikralæknisins standi lengur heima. Það má a. m. k. fullyrða,
að rannsóknir þær, sem hægt er að treysta að hafi verið gerð-
ar af fullkominni vísindalegri nákvænmi á starfsemi þeirra, benda
yfirleitt ekki i þá átt. Það er sannfæring min, að það komi yf-
irleitt ekki til mála að atvinnumiðlar séu bilaðir, m. ö. o. ekta.
Á þeim andafundum, sem ég hef setið, bæði hér á landi og ann-
arsstaðar, hefur miðillinn æfinlega verið eina persónan í hópn-
um, sem ég þóttist alveg viss um að væri með réttu ráði, enda
þarf ekki all-litla nákvæmni og þó töluverða aðgæzlu til að fram-
kvæma þær hundakúnstir, þótt lítilsverðar séu i samanburði við
meiriháttar loddaraskap, sem miðillinn framkvæmir, jafnvel á
lélegum „likamninga“fundi. Það fólk, sem sækir andafundi, er
venjulega óhæft til að hugsa skynsamlega, og um leið til að
skynja normalt, af því að undir niðri vill það láta blekkjast
og er komið hingað þeirra erinda. Meðal þeirra, sem sitja venju-
legan miðilsfund, er það áreiðanlega í fæstum tilfellum miðill-
inn, sem þarf lækningar við, heldur fundargestirnir, the sitters.
Og það er fásinna að halda, að það fólk, sem hangir á miðils-
fundum, læknist þótt komið sé upp um einn miðil. Ef það fer
ekki til sama miðilsins aftur, óðar en hann er kominn úr stein-
inum, þá fer það ofur einfaldlega til næsta miðils. Hin sígildu
svör andatrúarmanna, lærðra manna ekki siður en leikra, þeg-
ar upp kemst um miðil, eru þessi: „Það getur verið, að Lára
miðill hafi svik í frammi — stundum. En í öll þau 42 skipti,