Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Blaðsíða 19

TÍMARIT MÁLS OG MENNIXGAR
201
nm gáfum, ef liann er orðinn aumingi fyrir óreglu sakir
eða gamalær. Miklu þykir varða, að maður, sem sett-
ur er til formennsku við menntastofnanir, sé tekinn
úr sem ólíkustu starfi því, sem liann á að gegna. Agæl
aðferð þvkir að kaffæra einstaka menn í svo mörgum
störfum og nefndum, að einsætt sé, að þeir hljóti að
vanrækja allt, sem þeim er ætlað að gera.
Af liði, sem á þennan hátt er skipað, þarf enga upp-
reisn að óttast. Það er ráðið til undirgefni og reynist
undirgefið. Rísi manndómur hjá einhverjum, eru næg
ráð til að drepa þann manndóm niður. Það má þrengja
kosti þess manns á ýmsa vegu. Til þess er vald, að
því sé beitt. Það má lióta manninum burtrekstri, það
má í versta falli svipta hann stöðunni. Sé það einhver
viðsjálsgripu'r, sem óhlýðnast, verður að nota aðrar
aðferðir. Þá keniur sér vel að þekkja fortíð hans, geta
grafið upp um hann gamla sögu, Iiótað að ljóstra henni
upp. Oftast mun þó annað ráð tiltækilegra, að bjóða
manninum fé, hjóða honum nýja stöðu, hækka hann
i tigninni.
Af menningartækjum er mesl um vert skólana, dag-
hlöðin og útvarpið. Þar er betra að hafa vel húið um
hnútana. Það þarf að liafa stjórn á öllu, sem þjóðin
fær að vita um og fræðast, lesa og hevra. Það þarf að
hafa á þvi sterkar gætur, að ekkert orð berist út, sem
hnekkt gæti áhrifum liinna virðulegu stjórnenda. —
Skólarnir eru alltaf viðsjárverðir. Þar er farið með
sjálfan eldinn: fræðsluna. Þar er heppilegast, að öllu
sé haldið í föstum, gömlum skorðum, ekki sé hrófl-
að við neinu. Héraðsskólana átti að gera að flokks-
legri uppeldisstofnun. Það hefur kostað mikið stríð,
en horið vesalan árangur. Kennararnir revndust þrjósk-
ir, unglingarnir vöndust á að hugsa. Þeir fóru jafnvel
að lesa erlendar bækur. Jónas frá Hriflu kom fram með
þá umbótatillögu á síðasta þingi, að kennsla í erlend-
um málum skuli afnumin við héraðsskólana. En þessi
11