Tímarit Máls og menningar - 01.12.1940, Page 47

TÍMARIT MÁLS OG MKNNINGAR
229
ekki. í raun og veru getur því ekki verið um að ræða lýð-
ræði, nema i mjög takmarkaðri merkingu, meðan þessi
sérréttindi eru í liöndum aðeins lítils hluta þjóðfélags-
þegnanna. Og sú var tíðin, að við Vilmundur áttum sam-
eiginlega drauma um, að þessi agnúi yrði afhöggvinn sam-
félagsmálum mannanna með nýju skipulagi, sem á al-
þjóðamáli hefur hlotið heitið: sósíalismi.
En fyrir hönd lýðræðisins erum við nú í varnaraðstöðu
og miðum kröfur okkar fyrst og fremst við varðveizlu
þess, sem fyrir er. Þótt takmarkanir þess liggi i augum
uppi, þá hrósum við happi meðan við njóturn þess lýðræð-
is, sem gildandi stjórnarskrá ákveður.
Þegar talað er um hættur þær, sem að núverandi lýð-
ræðisskipulagi okkar steðja, þá er einkum bent á mögu-
leika þess, að það falli fyrir þeim vopnum, sem óleyfileg
eru samkvæmt grundvallaratriðum þess. En mér virðast
okkar timar gefa sérstakt tilefni að veita eftirtekt þeim
liættum, sem lýðræðinu getur stafað frá þeim vopnum,
sem hægt er að beita gegn því með fullkomnum árangri,
án þess að brjóta þurfi eina einustu hókstafsreglu, sem
þingræðið lýtur. Við vitum, að ógrimuklætt stéttareinræði
og afsláttarlaus skoðanakúgun hefur verið innleidd i
Þýzkalandi, og það var gert á þingræðislegan hátt, þingið
samþykkti, að þingmennirnir færu lieim til sin og kæmu
aldrei aftur, og það vald, sem þjóðin hafði þeim falið „með
almennum og frjálsum kosningum“, ákváðu þeir að leggja
í hendur einum manni, „foringjanum" Hitler. Og því mið-
ur er þetta ekki lengur orðið einsdæmi í sögu okkar kyn-
slóðar. „Móðurland lýðræðisins“, Frakkland, hefur á eftir
lcomið, og i dæmi þess felst það enn skýrara, hve hrautin
til afnáms alls lýðræðis getur verið skýrlega mörkuð
vörðum hius viðurkennda þingræðis. Árið 1934 er leitað
eftir vilja frönsku þjóðarinnar með almennum þingkosn-
ingum og liún spurð, hverja stefnu skuli marka í þjóð-
málum framtiðarinnar. Þjóðin gaf ótvírætt svar, mjög