Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Page 7

Þórbergur Þórðarson:
Nokkur orð um skynsamlega réttritun.
i.
Það, sem mér hefur valdið einna mestum erfiðleik-
um í réttritun islenzkrar tungu, eru ýms svokölluð smá-
orð málsins, er saman fara í setningu. Þessir erfiðleik-
ar hafa þó eldci átt rót sina að rekja til vankunnáttu
í að stafsetja slík orð öðrum fremur. Erfiðleikar minir
hafa verið fólgnir í efasemdum um það, hvort eða hve-
nær þau skuli rita sundurlaus eða slengja þeim sam-
an í eitt orð.
Ég hafði f}7lgt þeirri reglu frá því fjTsta að rita sem
flest þessháttar orð sundurlaus. Þeirri reglu gat ég þó
aldrei fengið mig til að hlíta í öllum greinum. Orð
einsog upp á, hvers vegna, nokkurs konar ritaði ég æf-
inlega sundurlaus, jafnvel tugi ára eftirað mig fór að
gruna, að slíkur ritháttur samræmdist ekki ýmsum rök-
um málsins. En þarámóti gat ég aldrei yfirunnið mig
til að skrifa orð einsog kringum, hvenær, nokkurnveg-
inn öðruvísi en samföst, þóað það færi ekki framhjá
mér, að sumir teldu réttast að rita þau sundurlaus. En
þótt þau væru i raun og veru livert um sig samansett
úr tveimur orðum, gat ég aldrei litið á þau öðruvísi
en atkvæði, sem runnið hefðu saman i eitt orð, tákn-
uðu aðeins eina liugmynd og bæri því að skrifa í
einu orði.
En þegar ég bar þessi orð saman við fyrri orðasam-
höndin, komst ég að raun um, að hér gerði ég mig
sekan um ósamræmi. Ég gat ekki dulið það fyrir sjálf-
um mér, að kringum var að uppruna tvö orð, atviks-