Tímarit Máls og menningar - 01.12.1941, Page 45

Sverrir Kristjánsson:
Harmleikur franska lýðveldisins.
„Sagan endurtekur sig“, segja menn. Því verður ekki
neitað. Stundum endurtekur hún sig sjálfkrafa, rétt eins
og hún taki völdin af mönnunum, sem standa á taflborð-
inu. Stundum er hún látin endurtaka sig. Þá eru það
mennirnir á taflborðinu, sem reka hana upp á leiksvið-
ið, færa liana i fornar flíkur og skipa henni að endnr-
taka orð sín og athafnir, herma eftir fyrra látæði sínu.
Adolf Hitler ríkiskanslari er mislieppnaður listamaður,
en til þessa hafa stjórnmálin leikið i höndum lians. Hann
hefur farið með furðulegt og ægilegt hlutverk i sögu síð-
ustu ára. En það er eins og hann þnrfi að bregða sér við
og við fram í áhorfendastúkuna lil þess að geta notið leiks-
ins og staðið undir hlutverki sínu. Og þessvegna efndi hann
til leiksýningar í hinu sögufræga rjóðri í Compiégneskóg-
inum liinn 21. júní 1940. Fyrir rúmum tuttugu árum, hinn
7. nóvember 1918, stóðu sendimenn hins sigraða Þýzka-
lands í þessu rjóðri og biðu vopnahlésskilmála Banda-
manna. Þegar Focli, marskálkur Frakklands, konii þar að,
Irreytti hann út úr sér þessum frunlalegu orðum: „Hvað
er yður á höndum, lierrar mínir?“
Nú stóðu sigraðir herforingjar Frakklands á þessum
sama stað frammi fyrir Hitler og fylgdarliði lians. Og til
þess að ekkert skyldi skorta á memento liins sögulega
fallvaltleika, hafði gamli járnhrautarvagninn frá annó
1918 verið dreginn fram úr dufti glevmskunnar og settur
á teina sina þar. Nazisminn fékk ekki drukkið sigurfuil
sitt til ljotns á aðra lund. En þegar hinum stutta þætli var