Tímarit Máls og menningar - 01.03.1951, Page 97

JAMES RÖSSEL:
Verður nóbelslauna
Hver sænskur bókmenntafræðingur af öðrum lætur í ljós hrifningu af
skáldsögum Halldórs Laxness. Fyrri helmingur af sögu Ljósvíkings-
ins kom út á sænsku í haust er leið, og til vitnis um þær undirtektir
sem hún fær birtum við hér ritdóm eftir James Rössel úr Aftontid-
ningen 27. nóv. sl., en þar er fyrirsögnin hin sama og hér.
Ritstj.
I einni þessara smávegis blöskrunarlegu greina sem nóbelsverðlaun Bertrands
Russells hafa hleypt af stað — að þessu sinni í „Frihet“ — lætur heimspekingurinn
heimaalni, sem til hefur verið leitað, í það skína að vei;ðlaunahöfundurinn hafi
vissulega hnoðað saman einstaka íhugunarverðum setningum, en að þessar smá-
hugleiðingar hans, sem „við vandlega athugun" séu mjög einfaldar, hafi verið orð-
aðar fullt eins vel af fjölda óverðlaunaðra innlendra hugsuða í alþýðlegu fræðslu-
starfi, góðtemplarareglunni, æskulýðshreyfingunni o. s. frv. Nærri því eins hrífandi
var (eða varð, því að hún hefði getaÖ orðið til óvart) hin gagnorða athugasemd rit-
stjórnarinnar að VI — hún virðist hafa horfið í síðari útgáfunum — um verðlaun
Williams Faulkners. Undir mynd sænska höfundarins sem komið hafði til tals, en
hún náði yfir alla kápuna, stóðu tvö orð: „Verður nóbelslauna". Báðar þessar athug-
anir, ef nota mætti það orð í svo annarlegri merkingu, koma prýðilega heim þegar
dæma skal um ákveðinn höfund og það verk hans á sænskum bókamarkaði þessa árs
sem skipar honum fortakslaust í röð fremstu keppenda um nóbelsverðlaun næstu
ára; en það er íslendingurinn Halldór Kiljan Laxness og skáldsöguljóð (romandikt)
hans Ljós heimsins, sem samið er 1937—40, en nú hefur verið þýtt. Eins og margir
nóbelsverðlaunahöfundar, og eins og margir sniðgengnir meistarar sem betra áttu
skilið, hefur Laxness sem sé boðað mjög einföld en mikil sannindi; eins og Ber-
trand Russell hefur hann sýnt með því stórum mun meiri andlega hæfileika en þá
sem venjulega töfra lesendur rita eins og „Frihet", „Folklig kultur“ og „Studie-
kamraten". Og eins og Faulkner hefur hann langsamlega unnið til æðstu bók-
menntaverðlauna sem hugsazt geta.
Orðið „skáldsöguljóð“ (romandikt) á óvenjulega vel við þessa dýrðlegu bók.
Ekki aðeins víddin á registri Halldórs í epísku og ljóðrænu lausu máli réttlætir
þetta heiti, heldur einnig fjölbreytnin og spennan í skapgerð hans, sem veitir list-
rænni skreytingu hans sömu birtu sem gullvefnaður og perlur fengu — að því er
sagan segir — á vaðmálinu í brúðargjöf sænska höfðingjans. Skáldsögur Halldórs,