Tímarit Máls og menningar - 01.03.1951, Blaðsíða 105

UMSAGNIR UM BÆKUR
95
<lárar hentu milli sín í spéi og á spjóts-
oddum, svo sem Passíusálm nr. 51.
Gildi þessarar bókar felst hvorki í for-
mála né eftirmála, þar sem hvorugt fyrir-
bæriS er að finna í bókinni, og verður
hún því ekki „stórmerk" þeirra vegna.
Ljóðunum einum er treyst til að koma
henni í hillur manna eða á náttborð
þeirra, undir kodda sjómannsins í koju
sinni og sveitamannsins í rúmi sínu, eða
á gólfið við bedda stráka og lausingja.
Þeir, sem lesa þessa bók, munu fljótt
komast að raun um, að Snorri Hjartar-
son hefur sleppt framan af Steini, ef
•ég má orða það svo. I bókina vantar
byltingarljóðin úr fyrstu bók skáldsins,
Rauður loginn brann. Ef til vill hefur
Snorri ekki ætlað sér að láta bókina
sýna þróun skáldsins, en aðeins valið í
hana þau kvæði, er hann taldi lífvænleg-
ust og bezt vængjum búin til að fljúga
út meðal þjóðarinnar. En hvað sem um
það er, hefði ég kosið að fá sýnishom
þessara fyrstu byltingarljóða, t. d. Or-
eiga æska og Húsið hrynur. Það er
nefnilega Ijóst af fyrstu bók Steinars, að
hann hefur hugsað sér að gerast baráttu-
skáld öreiganna, og þá jafnframt von-
gjafi þeirra og ráðgjafi, huggari þeirra
og tyftunarmeistari. Það fer heldur ekki
leynt, að hann hefur ætlað sér að leggja
hönd á plóginn með sósíalistum í baráttu
þeirra fyrir breyttu þjóðfélagi og afnámi
•auðvalds. Það er aðeins kvæðið Pro-
methus, sem gefur hugmynd um þennan
þátt í skáldskap Steinars, en ég tel það
hollt til skilnings á skáldinu, að þessum
þætti sé veitt athygli, enda þótt Steinn
hafi ekki orðið neinn meistari í kveðskap
byltingarljóða, sem erfitt mun og reyn-
ast og óhollt við að fást öllum þeim, sem
•ekki loga og brenna í eldinum, sem hug-
sjónin kyndir.
En Steinn er einn af öreigunum, og
myndir úr lífi þeirra og viðhorf hans til
þeirra og þjóðfélagsins, sem skapar þá,
verða honum uppspretta ljóða, og þaðan
eru runnin sum beztu kvæði hans.
I bók þessari er hins vegar að hitta
ljóðasmiðinn Stein- Steinarr, skáldið,
sem hefur reynt að handsama Ijóðvak-
ann og finna honum hinn fullkomnasta
búning, skrautlausan, aðskorinn og ekki
búinn annarri prýði en þeirri, sem sjálft
ljóðið á í sál sinni, og það er ómaksins
vert að ganga á hans vit. Þegar á 17. bls.
er að finna kvæðið Tunglskin, sem bend-
ir til þess, sem Steinn muni bezt gera.
Þar hefur skáldinu tekizt að gefa kvæði
sínu þann hlæ, sem það á að hafa, og
þessi blær hrífur lesandann, — hann sér
og skynjar.
Að sjálfsögðu fer ekki hjá því, að
heimspekingurinn Steinn Steinarr birt-
ist í þessari bók, og hann segir eins og
Prédikarinn: Allt er hégómi, aumasti
hégómi. En um hann hefur nóg ver-
ið rætt og ritað. Einnig birtir bók
þessi okkur þann Stein Steinarr, sem
tekizt hefur að líta með gamansemi
á raunir þessa lífs og yrkir um skrýtna
náunga og hrakfallabálka hamingj-
unnar, Hermann Pétur og Jón Kristó-
fer, kadett í Hernum, og ekki skulum
við gleyma Chaplinsvísunni, módel 1939.
Þá ber og að þakka ádeilu- og háðkvæð-
in, t. d. Búlúlala, Hallgrímskirkju og
Passíusálm nr. 51, en engu lakari eru
kvæðin Universitas Islandiae og Komm- •
únistaflokkur Islands, sem ekki hafa
orðið náðarinnar aðnjótandi.
Sú var tíðin, að ég hafði ekki mikla
trú á Steini sem lyrikker. Orsökin var
fyrst og fremst sú, að blærinn á háttum
hans og máli er ekki sérlega lyriskur,
það berst enginn draumljúfur kliður frá