Tímarit Máls og menningar - 01.03.1951, Page 117

UMSAGNIR UM BÆKUR
107
anna og ráðunautur Jóns um allt sem að
fyrirkomulagi útgáfunnar laut. Bréf
Jóns til Maurers fóru og flest um hend-
ur Guðbrands, og því eru ekki nema ör-
fá bréf frá Jóni til Guðbrands í bókinni.
I þessu bréfasafni er mikinn og marg-
víslegan fróðleik að finna um sköpunar-
sögu þjóðsagnasafnsins, bæði heima
fyrir á Islandi og í síðustu áföngunum
undir prentun, í Khöfn og Þýzkalandi,
og er sýnilegt að bréfasafn Jóns verður
hreinasta gullnáma þeim sem einhvern
tíma munu rekja alla þá sögu til hlítar.
Svo að eitt dæmi sé nefnt, þá sést hér
hvernig á því stóð að formáli Jóns Árna-
sonar var ekki prentaður fyrir þjóðsög-
unurn, heldur formáli Guðbrands. En
það var ekki því að kenna, eins og Guð-
brandur segir í formálanum, að formáli
Jóns kæmi ekki í tæka tíð, heldur hinu
að Guðbrandi (og Jóni Sigurðssyni) lík-
aði ekki formáli Jóns, og því gripu þeir
til þess ráðs að Guðbrandur skrifaði
formálann að Jóni fornspurðum. En þar
sem formáli Jóns hefur nú verið prent-
aður í útgáfu Sögufélagsins á þjóðsög-
unum getur hver og einn myndað sér
sína skoðun á því hvor formálinn sé
betri.
Bréfin til Jóns frá einstökum mönnum
víðs vegar á landinu eru ekki síður
nterkileg. Þau lýsa vel viðhorfi almenn-
ings til þjóðsagnanna og þeim vaxandi
áhuga á söfnuninni sem Jóni hefur tek-
izt að blása samverkamönnum sínum í
brjóst, og þau eru um leið mikilsverðar
heimildir bæði um bréfritarana og um
Jón Árnason sjálfan. Hér eru auk þess
ekki aðeins bréf frá flestum ötulustu
söfnurum hans, heldur og frá nokkrum
öðrum, og sum þeirra bráðskemmtileg,
eins og t. d. bréfin frá Þuríði Svein-
bjarnardóttur, Benedikt Gröndal (í einu
þeirra er áður óprentað skopkvæði) og
sr. Árna Helgasyni. Fjöldi bréfritar-
anna gerir það að verkum að bókina
skortir aldrei tilbreytni, þó að mörg
bréfin snúist um sömu efni.
Frágangur allur á bókinni er hinn
snyrtilegasti og prófarkir lesnar af mik-
illi vandvirkni. Greinargerð fyrir útgáf-
unni og efnisvali kemur í síðara bindi,
og verður því ekki um það rætt hér.
Allir sem lesið hafa þessa bók munu
bíða síðara bindisins með óþreyju. For-
lag og útgefandi eiga skilið beztu þakk-
ir fyrir bókina, sem varla mun verða
síður vinsæl en fyrri útgáfur Finns Sig-
mundssonar af sama tagi.
J. B.
Sýslu- og sóknalýsingar
Hins íslenzka bókmennta-
félags 1839—1873.
1. Húnavatnssýsla. Jón Ey-
þórsson bjó til prentunar.
Akureyri 1950.
Bókaútgáfan Norðri.
Þessari bók er ætlað að vera upphaf á
miklu verki og merkilegu: heildarútgáfu
á sýslu- og sóknalýsingum þeim sem
samdar voru að tilhlutun Bókmenntafé-
lagsins á síðustu öld, flestar á árunum
1839—43, en nokkrar síðar, allt fram til
1873. Lýsingarnar eru svör við spurning-
um sem sendar voru öllum sýslumönnum
og sóknarprestum á íslandi árið 1838;
sýslumönnum voru sendar 12, prestunum
70 spumingar, og munu þær að mestu
valdar af þeim Jónasi Hallgrímssyni og
Jóni Sigurðssyni. Tilgangur félagsins
með þessari ráðabreytni var að afla sér
efniviðar í Islandslýsingu, en úr henni