Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Side 23

FORRÆÐIÐ í AUSTUR-ASÍU
ara stétta og hinna fjölmennu en fá-
tæku millistétta reis mikil óánægju-
alda um þær mundir. Hinn gífurlegi
herkostnaður hvildi langmest á þess-
um stéttum, en fáeinir auðhringar
græddu offjár. Óánægjan með hern-
aðarstefnu stjórnarinnar reis hæst
um 1923—25, er það kom í ljós, hve
lítið Japan bar úr býtum í hlutfalli
við þær fórnir sem alþýðan hafði
fært. Um skeið sat því að völdum
stjórn, er tók upp friðsamlega utan-
ríkismálastefnu og var andvíg mikl-
um herbúnaði. En árið 1931 náðu þó
hernaðarsinnar völdunum þótt meiri-
hluti þjóðarinnar væri andvígur
þeim. Þá var heimskreppan í algleym-
ingi og hin vestrænu stórveldi áttu
við mikla erfiðleika að striða. Not-
uðu Japanar þá tækifærið og lögðu
undir sig Manchúríu, en þar eru
mikil náttúruauðæfi sem Japana
skorti tilfinnanlega, kol, járn og mjög
verðmæt landbúnaðarframleiðsla.
Ekkert samkomulag varð milli stór-
veldanna um að reisa rönd við of-
beldi Japaha. Kínastjórn var einskis
megnug vegna innanlandsstyrjaldar.
Japanar gátu því haldið þessum ráns-
feng sínum án íhlutunar annarra
ríkja og aðstaða þeirra í Austur-Asíu
styrktist mjög. Á næstu árum innlim-
uðu þeir svo enn fleiri héruð í Norð-
ur-Kína, og 1937 hófu þeir enn ófrið
á hendur Kínverjum og hugðust
leggja undir sig allt land þeirra. í
fvrstu unnu þeir marga sigra og tóku
mörg mikilvægustu héruð og borgir
landsins herskildi. Þeir gátu þó aldrei
unnið neinn fullnaðarsigur og stríðið
dróst á langinn.
Með landvinningum Japana í Kína
var hagsmunum Breta og Bandaríkja-
manna þar stefnt í voða. Sambúðin
við Ráðstjórnarríkin var svo slæm
sem verið getur milli ríkja sem eiga
ekki beinlínis í ófriði, enda var út-
þensla Japana í Kína ógnun við þau.
I september 1939 gerðu Japanar
handalag við Þjóðverja og ítali. Það
handalag beindist gegn Rússum, Bret-
um og Bandaríkjamönnum, en hinar
síðastnefndu þjóðir veittu Kínverjum
nokkra aðstoð í styrjöldinni gegn
Japan.
Eftir ósigur Vestur-Evrópuríkj-
anna fyrir Þjóðverjum árið 1940
töldu stjórnmálaleiðtogar Japans að
nú væri hið langþráða tækifæri kom-
ið til að framkvæma djörfustu
drauma hinna japönsku heimsvalda-
sinna og mynda hið mikla Austur-
Asíu stórveldi undir forræði Japana,
en það skyldi auk Japans sjálfs ná
yfir Kína, Austur-Indland, Indónesíu
og flestar eyjar í Kyrrahafi suður að
Ástralíu. Bandaríkin ein voru þess
megnug að standa gegn fyrirætlun
þessari. Þau fóru að auka aðstoð við
Kína og takmarka sölu brotajárns og
hergagna til Japans. Bretar og hol-
lenzka útlagastjórnin hertu og and-
ófið gegn yfirgangi Japana. 1941
gerðu hinir síðastnefndu griðasátt-
261