Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Side 26

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
og torleyst. Jarðirnar eru litlar og
yfirleitt ekki til skiptanna. Mikill
hluti unga fólksins verður að fara til
bæjanna í atvinnuleit. Auk þess verð-
ur sennilega erfitt fyrir smábændur
að halda jörðunum þegar til lengdar
lætur. En hverjar sem afleiðingar
þessarar „landbúnaðarbyltingar“
verða er hún vafalaust einhver mesti
atburður í sögu japanskra bænda.
Ennþá er afstaða hinnar japönsku
bændastéttar til hernaðarsamningsins
við Bandaríkin mjög óljós. Mun
meginþorri þeirra telja sig standa í
þakklætisskuld við Bandarikin og
reynast þeim hliðhollur, eða heimta
þeir raunverulegt fullveldi Japans?
Frá því árið 1868, er japanska
stjórnin tók að beita sér fyrir iðn-
væðingu landsins, þaut þar upp iðn-
aður svo hratt, að fá dæmi voru til
slíks á þeim dögum. í fyrstu hafði
ríkið sjálft að mestu frumkvæðið og
átti hin nýju iðnaðarfyrirtæki, en
smátt og smátt komust þau í eign ein-
stakra manna og félaga. Þegar heims-
styrjöldin síðari skall á réðu fáeinar
auðmannaættir, Zaibatzu, yfir öllum
stóriðnaði landsins. Aðaláherzlan var
lögð á að framleiða fyrir erlendan
markað bæði af því að kaupgeta al-
mennings var sára lítil og til þess að
geta keypt erlend hráefni, en sjálft
Japan framleiðir aðeins örlítið af
þeim hráefnum sem iðnaðurinn
þarfnast. En hann er sumpart rekinn
af fáeinum risafyrirtækjum, sumpart
af ótal mörgum örsmáum fyrirtækj-
um — eins konar heimilisiðnaður.
Helmingur japanskra verkamanna
vann árið 1947 í fyrirtækjum með að
jafnaði færri en 5 verkamenn. Á
síðasta áratug hefur iðnaður Japana
vaxið með fádæmum. Verkalýðurinn
er fjölmennari og betur skipulagður
en áður; um 6,6 milljónir verka-
manna eru nú í verkalýðsfélögum, en
þau eru höfuðundirstaða hinnar sós-
íalistisku verkalýðshreyfingar í Jap-
an, höfuðvígi friðar-, lýðræðis- og
hlutleysisstefnu, höfuðandstæðingur
hernaðar- og landvinningastefnu og
þá auðvitað hins nýja hernaðarsamn-
ings milli Japana og Bandaríkja-
manna.
Á árunuin 1949—50 gerðust þau
tíðindi í Austur-Asíu, er gerbreyttu
öllum stjórnmálaviðhorfum þar.
Sumarið 1949 unnu kommúnistar í
Kína fullan sigur á Kuomintang-
stjórninni, og hrökklaðist Chang Kai
Shek til Taiwan og hefur hafzt þar
við síðan í skjóli Bandaríkjamanna,
sem þegar í upphafi sýndu hinu ný-
stofnaða Kínverska alþýðulýðveldi
fullan fjandskap. Hin mikla andúð
flestra leiðandi stjórnmálamanna i
Bandaríkjunum á Kínverska alþýðu-
lýðveldinu stafar ekki einungis af því
að þar sitja kommúnistar að völdum,
heldur líklega miklu fremur af því,
að þar er risið upp miklu meira stór-
veldi en Japan nokkru sinni hefur
X
264