Tímarit Máls og menningar - 01.05.1962, Blaðsíða 33

LITLA BÓKIN UM SÁLINA OG HALLDÓR LAXNESS
svipuð, þó að Björn afi komi þar ef
til vill meira beint við sögu. Ég hef
áður vitnað í nítjánda kafla bókar-
innar, sem lýsir hrognkelsaveiðum
þeirra Bjarnar og Alfgríms á Skerja-
firði. Það er óendanleg kyrrð og
helgiblær yfir þessum morgnum, og
mál og líkingar skáldsins minna
stundum á helgisögu. Stjörnurnar eru
svo skærar, ef til vill af því að „María
mey hefur verið að fægja þær í alla
nótt“. Vorið er einhvers staðar í
fjarska, „að minsta kosti í huga
guðs, líkt og þau börn sem enn eru
ekki getin í móðurkvið". Strax í fyr-
irsögn kaflans er eilífðin nefnd, en í
augum Álfgríms er þessi tilvera við
hlið afa síns á þessum kyrru morgn-
um — það er alltaf sami morguninn
— eilíf sæla, og skelfileg tilhugsun að
þurfa að skilja við hana:
Ég var oft að hugsa um hvað frelsar-
inn hafði verið góður að senda mig
þessum manni til halds og trausts, og
ég afréð að vera hjá honum meðan
hann lifði og draga með honum grá-
sleppu altaf á útmánuðum. Og ég von-
aði að guð gcefi að hann hyrfi ekki
frá mér fyren ég vœri sjálfur kominn
vel á veg að verða eins gamall og
hann; þá œtlaði ég að finna einhver-
staðar lítinn dreing og láta hann róa
með mér til að vitja um snemma á
mornana meðan stjörnurnar enn
væru skœrar á útmánuðum.
Yfirleitt er eilífðin margrædd í
sambandi við Brekkukot. í upphafs-
kaflanum, Merkilegt kvikindi, er sagt
frá gamalli klukku, þar sem drengur-
inn heldur að eilífðin búi. Honum
finnst það skrýtið, að hann skuli hafa
fengið þessa hugmynd svona snemma,
„uppgötva eilífðina sisona, laungu
áður en ég vissi hvað eilífð var, og
jafnvel áður en ég hafði lært þá setn-
íngu að allir menn séu dauðlegir, já
meðan ég lifði í rauninni í eilífðinni
sjálfur. Það var einsog fiskur færi
altíeinu að uppgötva vatnið sem hann
syndir í.“
Það er satt, að fólkið í Brekkukoti
virðist einhvern veginn lifa í eilífð-
inni, lifa í heiminum eins og kæmi
hann því lítið við. Jafnvel hatturinn
hans Bjarnar er óbreytanlegur, eilíf-
ur: „og þessi hattur var aldrei nýr
það ég man, og hann varð aldrei gam-
all heldur“. En hjá afa gamla birtist
eilífðarsjónarmiðið ekki hvað sízt í
afstöðu hans til fjárhagslegra hluta.
Honum dettur ekki í hug að breyta
verðinu á fiski sínum, þó að aðrir
geri það. Hann þekkir ekki, eða vill
ekki þekkja, neitt hagfræðilegt lög-
mál um framboð og eftirspurn. Og
hann tekur heldur ekki í mál annað
en að borga sjálfur kú fyrir biblíu,
því að „eftir íslenskri verðskrá fornri
kostar bibblían sem svarar kvígildi,
og er þá átt við snemmbæru ellegar
sex ær loðnar og lembdar“. Þó að
þetta atriði sé ef til vill hálfgert grín
hjá höfundinum — og Birni? — þá
125