Tímarit Máls og menningar - 01.05.1962, Page 82

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Forlag, svo ekki verður með góðu móti sagl
að til þessa sé stofnað af fátækt og fyrir-
hyggjuleysi. Er þessu verki nú svo langt
komið, að danska útvarpið hefur, eins og
áður er getið, kynnt hlustendum sínum
komu þessa safns með átta útvarpsþáttum,
sem P.P.M.P. hefur undirbúið og séð um.
Norræn samvinna hefur löngum verið
meiri í orði heldur en á borði. Sorglega oft,
þegar uppástunga um eitthvað raunhæft í
þá átt hefur skotið upp kollinum, hafa hjá-
leit sjónarmið og sérhagsmunir gert þar lít-
ið að engu. Og þó er margs góðs að minn-
ast af þessum vettvangi, ef vel er leitað, —
og enn gera nokkrir menn á Islandi sér von-
ir um það að menningarleg viðskipti þess-
arar þjóðar beinist fyrst og fremst þangað,
sem fyrir er að hitta vini okkar og bræður,
íbúa Danmerkur, Finnlands, Færeyja, Nor-
egs og Svíþjóðar. Það er ekki einasta að hér
liggi á milli tengsl aldanna, sem ekki má
rjúfa, heldur skal þess ennfremur minnzt,
að á þessum löndum mun mannlíf nú vera
einna siðmenningarlegast í heimi hér. Er
því gott samstöðu með slíkum að eiga ef
svo hamingjusamlega mætti til takast að
hún mætti haldast innan tryggra vébanda
friðar og mannhelgi, en þyrfti ekki að at-
ast neinni svívirðilegri áætlun um gjöreyð-
ingu mannslífa og allra verðmæta. Megi sú
stund renna upp fyrr en síðar, að Norður-
lönd kjósi sér sameiginlega varðstöðu um
frið sinn og menningu.
Sú var tíðin að við íslendingar þurftum
að losna úr stjómarfarslegum tengslum við
Danmörku og gerðum það. Höfum við síð-
an löngum talið til margvíslegra skulda við
þá þjóð, og þá ekki alltaf minnzt þess svo
vel sem skyldi, að ekki einasta höfðum við
af Danmörku margan góðan hlut fyrr og
síðar, heldur eru nú þeir kaupmenn og kon-
ungar þarlendir, er forðum gerðu oss baga,
allir moldu orpnir og heyra ekki þó hátt sé
kallað. Mér er heldur ekki grunlaust að
einmitt þaðan af landi megi vænta þess
framlags til norrænnar samvinnu er raun-
hæfast verður og mest bjargráð norrænnar
menningar. — Læt ég þau orð standa hér,
sem spásögn án útskýringar. En gjarna
megum við íslendingar minnast þess, hve-
nær sem hið margfræga handritamál ber á
góma, að ekki er til þess vitað að af hand-
ritunum hafi nokkur hlutur glatazt, síðan
er þau komu í opinbera umsjá danskra
manna. Og má ég ekki um það orða bind-
ast, að sæmilegust væri okkur hófsemi um
heimtu þessara minjagripa, meðan við eig-
um þeim hér engan vísan samastað, og ekki
annað líklegra en þeirra bfði hrakningar og
húsvilla í feðralandinu, enn sem fyrr, ef
ekki verður um skeleggari viðbrögð að
ræða til viðurtöku þeim en verið hefur um
sinn.
Þá er mér og ofarla í huga hið stór-
myndarlega framtak danska rithöfundarins
Kelvins Lindemanns, en hann stofnaði sjóð
af ritlaunum sínum, án þess þó að vera auð-
ugur, til þess að hafizt gætu gagnkvæm
kynni rithöfunda um norðurlönd og ferða-
lög og dvalir til gagns og gleði, og megum
við, allir sem góðs höfum notið af þessari
menningarframkvæmd hins ágæta danska
rithöfundar, jafnan minnast hans með þökk
og virðingu.
Er sem betur fer margs góðs að minnast
úr samskiptum þjóðanna beggja, dana og
íslendinga, svo margs jafnvel, að seint er
upp að telja, enda skal þess ekki freistað
hér. Nú síðast er það hið stóra átak Pouls
P. M. Pedersen við þýðingar íslenzkra
ljóða, undirtektir þarlendra aðila við verk
hans og stuðningur allur, — er þar bróður-
hönd okkur rétt frá gömlu Danmörk.
174