Tímarit Máls og menningar - 01.07.1962, Page 58

GESTUR O. GESTSSON
Illa leikið reikningsdæmi
SEINASTA dæmið í reikningsbók Ólafs Daníelssonar hljóð'ar: „Afgirtum
grasbletti er skipt með þvergirðingu í tvo jafna hluta, og er gert ráð fyrir,
að hann sé allur jafnloðinn og að grasið vaxi jafnt og þétt. Á öðrum hluta
blettsins hafa 7 kýr næga beit í 10 daga, og á hinum eru 8 kýr, og hafa þær
beit í 9 daga. Hve margar kýr mætti setja á blettinn óskiptan til þess að þær
hefðu næga beit í 7 daga?“
Þetta væri ljóst og létt hugareikningsdæmi, ef gefnar tölur svöruðu full-
komlega til orðanna. Breytum því tölum og segjum: 7 kýr nauðbíta hálfan
reitinn á 12 dögum. 9 kýr hafa beit á hinum helmingnum í 9 daga. Hve marg-
ar kýr hefðu þá haft beit á öllum reitnum í 8 daga? Svo reiknum við í hug-
anum:
7 kýr eyða á 12 dögum 7-12 dagbeitum = 84 dagbeitum.
9 kýr eyða á 9 dögum 9 • 9 dagbeitum = 81 dagbeit.
Færri kýrnar hafa 3 dögum lengri beitartíma, og eyða meira fóðri sem nemur
3 dagbeitum. Grasvöxturinn er því 1 dagbeit daglega, á hálfum reitnum, og
grasmagn í upphafi beitar 72 dagbeitir.
[(84 — 81) : (12 — 9) =1; 84—12 = 81 — 9 = 72]
Á hálfum blettinum vex því grasið á 8 dögum úr 72 dagbeitum, í 80; en það
er 10 kúa beit í 8 daga. ((72 + 8) : 8 = 10).
Snúum nú aftur að réttri gerð dæmisins. Það á að æfa jöfnur, svo að við
gefum duldum tölum nöfn:
x = fjöldi kúnna sem beita má á allan blettinn í 7 daga.
y = fóðurmagn blettsins, talið í dagbeitum, við upphaf beitar.
z = daglegur grasvöxtur, talinn í dagbeitum. Dagbeit er það gras sem ein kýr
eyðir (bítur og bælir) á einum degi.
Hér má rita og reikna jöfnur á ýmsa vegu, þar á meðal svo:
248