Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Blaðsíða 3

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR • 24. ÁRG. • DES. 1963 • 4. HEFTI
ÓMENNINGARTÆKIÐ ÚTVARP
TT'vrir skemmstu gerð'i forseti íslands enskum pótintátum virðulega heimsókn í kurteisis-
skyni, eins og siður er með stórmennum þjóðanna. Ríkisútvarpið gerði þá út sérstakan
fréttamann til að fylgja forsetanum eftir, svo að það gæti sagt þjóðinni frá þessari för
milliliðalaust og án tafar. Hér verður ekki rætt um ferð forsetans né þann pólitíska tilgang
hennar sem var augljós og yfirlýstur, en það er tæplega hægt að ganga steinþegjandi fram-
hjá þeim einkennilegu frásögnum sem fréttamaðurinn sendi til útvarpsins íslenzka. Hið
innantóma og ógeðslega snobb sem Ríkisútvarpið er orðið alræmt fyrir, hefur sjaldan birzt
í ömurlegra líki en í þetta skipti. I rauninni hlýtur maður að spyrja hvaða álit sá frétta-
maður sem valdist til þessarar ferðar hefur á starfi sínu, hvaða fyrirmyndir hann hefur
valið sér. Hefur hann kannski tileinkað sér fréttastíl danska blaðsins Alt for damerne
eða lesið enska blaðið Netvs oj the If orld sér til óbóta? Fréttamaður hjá virðulegustu
fréttastofnun þjóðarinnar þyrfti að minnsta kosti helzt að gera sér grein fyrir því að vafa-
samir brandarar og vatnsblönduð komplíment — jafnvel þó þau fari um munn höfðingja
— eru ekki þesskonar fréttir sem sæmandi sé að þylja með salvelsi og andakt fyrir hlust-
endum Ríkisútvarpsins, heldur í mesta lagi efni handa skopvísnahöfundum þess.
Þetta sem hér hefur verið' nefnt er að vísu enn eitt dæmi um þá andlegu niðurlægingu
sem þessi árin hefur náð óhugnanlegu valdi á mörgum íslenzkum menntamönnum, og
veldur því að jafnvel þeir sem ekki voru álitnir nema meðaldjarfir hér á landi fyrir nokkr-
um áratugum virðast núorðið hafa verið afburðamenn að andlegri reisn, sjálfsvirðingu og
festu. Sú hlið málsins mun þó ekki gerð að umræðuefni hér að sinni, heldur skal tæki-
færið notað til að fara nokkrum orðum um fréttaþjónustu Ríkisútvarpsins yfirleitt, vegna
þess að þetta dæmi er því miður enganveginn einstakur vitnisburður um fréttastíl þess og
fréttamat.
Ef menn á annað borð ætlast til þess að útvarpið sé menningartæki, hljóta þeir að viður-
kenna að eitt fremsta eða jafnvel skilyrðislaust fremsta hlutverk þess sé að flytja almenn-
ingi sem fyllstar fréttir af helztu atburðum sem eru að gerast hverju sinni í heiminum
og á Islandi. Þetta er reyndar keppikefli allra sæmilegra útvarpsstöðva hvar í heiminum
sem er, en er þó enn nauðsynlegra á íslandi en víðasthvar annarsstaðar, þar eð svo
hryggilega er ástatt að sá sem les einvörðungu íslenzk blöð er harla fáfróður um þá at-
burði sem eru að gerast í heiminum. Fréttirnar sem blöðin birta eru svo ágripskenndar
og að auki oftast svo óheið'arlega samdar, að maður er jafnnær. Sumpart kemur þetta til
af bolmagnsleysi íslenzkra blaða; jafnvel það blaðið sem stærir sig mest af veldi sínu
hefur ekki séð sér fært að hafa fasta fréttaritara í helztu höfuðborgum, ekki einusinni að
senda blaðamenn á svið merkisviðburða um leið og þeir gerast. Og hvað þá um hin
blöðin sem öll berjast í bökkum fjárhagslega. Af þessum sökum er Ríkisútvarpinu lögð
enn þyngri kvöð á herðar en ella væri: það er i einu orði sagt skyldugt til að halda uppi
273 18