Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Blaðsíða 17

BANDARÍSK BYLTING
ekki lengur til. Það er ekki einungis
að starfsgreining hafi gjörbreytzt,
heldur hefur starfandi fólki fjölgað
úr 20 millj. um aldamótin í 40 millj.
1944 og 68 millj. nú. Breytingin er
ekki einungis fólgin í fjölguninni.
Meira en 20 millj. þeirra sem nú eru
vinnandi, eru konur, og 1970 er búizt
við að sú tala verði komin upp í 30
millj. — og er þá tala vinnandi
kvenna orðin 50 af hundraði hærri
en tala allra vinnandi manna var um
aldamótin.
Svo ör var breyting bandarísku
þjóðarinnar úr landbúnaðarþjóð í
iðnaðarþjóð og svo skjót hefur iðn-
byltingin verið, að æ örðugra verður
að skera úr um það til hvaða vinnu-
stéttar hver og einn telst. Synir og
dætur verkamanna teljast nú til mið-
stéttarinnar.
Þegar ég var barn, var það helzta
metnaðarmál móður minnar að læra
að lesa og skrifa, því að ef hún hefði
kunnað það, hefði hún getað orðið
matreiðslukona hjá einhverju ríku,
hvítu fólki. Fyrir mína hönd var það
metnaður hennar, að ég hlyti mennt-
un, svo að ég þyrfti ekki að vinna þau
störf sem hún hafði orðið að vinna.
Það á við um Bandaríkin í miklu rík-
ara mæli en önnur lönd, að í kjölfar
byltinga á sviði framleiðslu hafa kom-
ið breytingar á stéttum. Nú er svo
komið, að flestir verkamenn í verk-
smiðjum hafa gengið í framhalds-
skóla og þó nokkrir í æðri skóla. Allir
ætla þeir sér eða hafa hug á að senda
syni sína og dætur í æðri skóla —
synina til þess að þeir þurfi ekki að
vinna í verksmiðjum við það sem
þeir kalla tilbreytingarlaus og vélræn
störf; og dæturnar (takið eftir!) til
þess að þær þurfi ekki að giftast ein-
hverjum slæpingja, en geti séð fyrir
sér sjálfar og ráði því hvort þær gift-
ast eða ekki, frjálsar eins og þær voru
fyrr á tímum, þegar takmarkið var að
ala upp stúlku þannig, að hún gæti
gifzt góðum iðjusömum manni, sem
séð gæti fyrir henni og börnum henn-
ar.
Bandaríkjaþjóðin er sem sé komin
á það stig, að engin stétt er lengur
samstæð heild, eins og var í Evrópu,
þegar lénsskipulagið var liðið undir
lok og öllu var stjórnað af fámennum
hópi góss- og verksmiðjueigenda og
allur almenningur var í þjónustu
valdastéttarinnar í einu eða öðru
formi. Ekki er stéttaskiptingin heldur
lík því sem hún var í Bandaríkjunum
sjálfum fyrir þrælastríðið, þegar
plantekrueigendurnir í Suðurríkjun-
um höfðu milljónir þræla í þjón-
ustu sinni, en í Norðurríkjunum voru
fjölmennar stéttir iðnlærðra manna,
bænda og verkamanna í vefnaðar-
verksmiðjum. Og raunar heldur ekki
þjóðinni eins og hún var á þriðja tug
þessarar aldar, þegar landbúnaður-
inn var að vélvæðast og ibúar sveit-
anna flykktust til stórborganna til
þess að stjórna vélum og standa við
287