Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Blaðsíða 65

MÚSÍK í SOVÉTRÍKJUNUM
Sj ostakovitsj en að bæði Bach og
Beethoven.“ Sj ostakovitsj er því
kjörinn til að innsigla heimsnafn
rússneskrar tónlistar næstur á eftir
Tsjaikovskí, og það mun hann gera
eftirminnilega, því hann átti aðeins
57 ára afmæli síðastliðinn 25. sept. -
Jafnaldri Sjostakovitsj er Aram Kat-
sjatúrían, hreinræktaður, blóðheitur
músíkant frá Kákasus, sem margir
þekkja af komu hans til íslands,
handhafi Stalín-verðlauna; sem sér-
legt innlegg skrifaði hann 1947 há-
tíðaforleik fyrir hljómsveit og 30
trompeta á 30 ára afmæli byltingar-
innar; heimskunnur er ballett hans
„Gajaneh“ (1942) með sverðdansin-
um og píanó-tokkata, sömuleiðis
píanókonsertinn 1936. Annar jafn-
aldri hans er Dimitri Kabalevskí (f.
1904), sem samdi óperu við sögu eft-
ir Romain Rolland, „Meistarinn frá
Clamessy“. 2. symfónía hans hlaut
fádæma góðar viðtökur í Boston í
Bandaríkj unum undir stjórn Sergei
Koussevitzkís. lvan Dsersjinskí er
kunnastur sem óperuhöfundur fyrir
verk sín um skáldsögu Sjolokofs,
Lygn streymir Don, um samyrkjubú
(Nýplægð jörð), um síðustu heims-
styrjöld (Blóð þjóðarinnar) og um
dramatíska árekstra í rússnesku borg-
arastyrj öldinni eftir að byltingin
brauzt út (Dagar í Volokhajevka).
Frá Síberíu kemur Visserion Sjebalin
(f. í Omsk 1902); í 3. symfóníu sinni
lýsir hann ævi Lenins, og í kantötu
sinni „Moskva“, á 700 ára afmæli
borgarinnar, notar hann risavaxna
hljómsveit og 500 manna kór, sem
minnir á tónskáldin Berlioz og Mah-
ler.
Georgía hefur lagt mikið af mörk-
um í tónheimi Sovétríkjanna, alþýðu-
músík dafnar þar forkunnar vel.
Höfðum við félagar tækifæri til að
kynnast henni í konservatóríinu í
Tiflis, heyra jóðlsöng Kákasusfjalla
sem á grúsísku heitir krimantsjuli, er
það 5-radda tónbálkur karlaradda,
og falsetterar efsta röddin, kölluð
krini, gerður af mikilli leikni og fjöl-
breytni; vinnusöngur er einradda
með tíðri tónendurtekningu en vin-
sæll sólarsöngur Georgíubúa er flutt-
ur af tveim sólóröddum; þjóðdans
þeirra í 3-skiptum takti heitir gogini;
eins sáum við ýmis alþýðuhljóðfæri,
starsýnast varð okkur á flautuna,
sem heitir salamuri, þrísett strengja-
hljóðfæri tsjonguri með innlagðri
skelplötu, og sérkennilegt blásturs-
hljóðfæri, stviri. Eitt kunnasta tón-
skáld frá Tiflis er Leo Knipper, sem
rannsakað hefur þjóðlög Kákasushér-
aða og skrifað stórar kórsymfóníur,
þar sem áheyrendur eiga að syngja
með; þannig gerir hann að veruleika
hugmynd Skrjabins um helgisöngva
fjöldans. — Allt vitnar þetta um
mikla grósku.
Athyglisverðar eru því tölur um
afköst sovétskra skapandi tónlistar-
manna. Tökum t. d. erfiða tíma síð-
335