Tímarit Máls og menningar - 01.04.1967, Side 62

Tímarit Máls og menningar
voru öll tengsl milli sandgræðslu ög
skógræktar afnumin, en það var ekki
fyrr en árið 1941 að sandgræðslu-
maður, svonefndur, sem hafði verið
starfandi síðan 1907, var gerður að
forstjóra sandgræðslunnar og nefnd-
ur sandgræðslustjóri. Sandgræðslan
hefur, eins og öllum er kunnugt, þeg-
ar unnið mikið starf, bjargað lönd-
um frá eyðileggingu og grætt upp ör-
foka svæði, en betur má ef duga skal,
því þessi mál eru hin alvarlegustu,
og enn er land að eyðast af uppblæstri
á íslandi. Sandgræðslulögin voru ár-
ið 1965 leyst af hólmi af lögum um
landgræðslu, en þar er sandgræðsl-
unni, sem nú nefnist landgræðsla,
falið nýtt verkefni, sem er gróður-
vernd og eftirlit með því að gróið
land sé ekki ofnýtt. Þarna er um
mikla framför að ræða frá því að
hin þrælúreltu lög um ítölu voru einu
lögin um eftirlit með nýtingu afrétt-
arlanda, enda hafa beitilönd víða ver-
ið ofbeitt.
Núgildandi lög um skógrækt eru
frá 1955. Þó var gerður við þau við-
auki um skjólbelti á síðastliðnu ári.
Fram yfir 1930 beindist því nær allt
starf skógræktar á Islandi að friðun
skógarleifa og hefur það yfirleitt bor-
ið góðan árangur, landið væri sýnu
fátækara ef enn væri lágvaxið og
bitið kjarr á Hallormsstað og Vögl-
um og skógur væri horfinn úr Þórs-
mörk og Ásbyrgi, en hætt er við að
svo hefði farið ef þessir staðir hefðu
ekki verið friðaðir. Auk þess hafa
þessir staðir og ýmsir fleiri verið
griðastaðir almennings, sem leitað
liefur út í náttúruna, og verður það
seint fullmetið. Síðustu 30 árin hefur
friðun skógarleifa aftur á móti orðið
að sitja meira á hakanum en starf-
semi skógræktarinnar beinzt aðallega
að tilraunum með ræktun erlendra
trjátegunda hér á landi. Skógræktin
hefur því fjarlægzt náttúruvernd í
þrengri merkingu þess orðs meir og
meir í starfsemi sinni á síðari árum
og finnst mér það persónulega vera
skaði, einkum þar sem ræktunartil-
raunir hafa verið gerðar á stöðum,
sem mér finnst að ættu að vera al-
gjörlega friðaðir og öll ræktun bönn-
uð þar vegna menningarlegs gildis
þeirra og nægir þar að nefna Ásbyrgi.
Ýmis lagaákvæði liafa býsna lengi
verið til um veiði hér á landi, t. d. til-
skipun frá 1849, sem áður er nefnd,
og sérlög um friðun einstakra teg-
unda fugla og annarra dýra, t. d. lög
um friðun æðarfugls og lög um frið-
un arnar og vals. Árið 1930 voru sett
almenn lög um friðun fugla og eggja,
og almenn lög um fuglaveiðar og
fuglafriðun voru sett 1954 og endur-
skoðuð 1966. Nú eru allar sjaldgæfar
fuglategundir og ýmsar fleiri alfrið-
aðar hér á landi og allar aðrar teg-
undir en kjói, svartbakur, sílamáfur,
silfurmáfur og hrafn friðaðar um
varptímann.
Nokkrar aðrar dýrategundir en