Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Page 127

Umsagnir um bœkur
menntum Persa yfir á arabíska tungu. Af
öllu þessu spratt upp eins konar víxlfrjóvg-
un í menningarlegu tilliti og borgir eins
og Cordóva á Spáni og Bagdad í Irak urðu
glæstust vitni um þann ávöxt er þessi við-
leitni bar. Evrópa týndi sinni fortíð og
fann hana loks á ný er páfar hennar og
menntamer.n höfðu setið við menntalindir
hinna íslömsku Mára á Spáni. Þá hófst
það tímabil í evrópskri sögu, sem nefnt
hefur verið renaissance, endurreisr.artíma-
bil. Að vísu verður hlutur hinna íslömsku
villutrúarmanna aldrei viðurkenndur af
þvergirðingsfullum menntamönnum kristn-
um — en hann er raunveruleikinn á bak við
renaissancinn engu að síður.
En Evrópa var fljót að týna sjá'f.i sér á
ný, menningarleg sundrung og kapítalismi
brást við á annan hátt, er evrópskir heims-
valdasinnar stóðu yfir höfuðsvörðum fornra
menningarþjóða í austii og vestri. And-
legur imperíalismi telur sig ekkert þurfa
að þiggja af undirsátum sínum í menning-
arlegum efnum - trú hinna undirokuðu er
hjátrú, menning þeirra ómenning og frum-
stæðingsháttur.
Það er því etv. ekki einskær tilviljun að
nú fyrst á síðustu áratugunum tveim til
þrem eftir að hin fornu menningarlönd,
sem verið höfðu hjálendur evrópsks auð-
valds um aldir, hafa endurheimt frelsi sitt,
þá sé sá sannleikur að renna upp fyrir
vitrum mönnum hér á Vesturlöndum og
nýrri kynslóð, að til sé önnur menning en
evrópsk. Zenbúddismi fer eldi um hugi leit-
andi æskumanna í Ameríku, hindúasiður
er ekki lengur sérviskufull leit theosofista
á Englandi og íslam og Múhameð eru
ekki eingöngu af hinu illa eins og áður var
kennt. Japan hefur upp á fleira að bjóða
en júdó og tækniframleiðslu 20. aldar -
líka forn ljóð, mikilfenglega myndlist og
„hugmyndakerfi“ eins og Zen. Kína og
Indland eru með sínum forna menningar-
arfi á ný að taka sinn sess í sögu samtíðar.
Og hingað upp á okkar strönd berast öld-
ur þessara hræringa í útsænum mikla, við
höfum kynnst við þetta allt í einhverri
myr.d nú hin síðustu árin.
A liðnu ári kom út lítil bók, sem ekki
lætur mikið yfir sér fremur en þýðar.di
hennar, bók sem þó er bókmenntaleg perla
í þess orðs fyllstu merkingu. Hér er átt við
bókina Kinversk IjóS jrá liðnum öldum1 í '
þýðingu Helga Hálfdar.arsonar, sem öðr-
um íslendingum fremur hefur á síðustu
árum auðgað bókmenntir okkar með
snilldarþýðingum sínum úr erlendum tung-
um. I þessu Ijóðakveri (sem þó er ekkert
„kver“ hvorki að innihaldi né vö tum) er
að finna íslenzka túlkun á kínverskum
Ijóðum frá 4000 ára skeiði kínverskra bók-
menr.ta. Það sem gerir þessar þýðingar
Helga Hálfdanarsonar svo heillandi sem
þær eru er ekki framandleiki ljóðanna
einn, sá andblær af fjarlægum stöðum og
ströndum sem þau flytja óneitanlega með
sér, heldur kannski fyrst og fremst sú
snilld þýðandans að geta varðveitt og fært
í sannfærandi íslenzkan búning hugblæ
þeirra og myndræn áhrif. Eins og allur
mikill skáldskapur eru þessi Ijóð túlkun
á dýpstu þrám og kenndum mannlegs lífs,
ást og sorg, trega og harmi, en líka er þar
að finna ilm úr sefi, hina einlægu frum-
rænu lífsjátningu þess manns, sem veit að
dýrast hnoss í þessu lífi er vinátta góðra
granna og gróinn akur ofar öllu keisarans
hefðarsta di. Ljóðin eru óður til lífsins í
öllum þess innstu og dýpstu myndum, þau
verða því seiðmagnaður draumur um það
týnda land ævintýrs og yndis sem tækni-
menni 20. aldar hafa týnt en þrá í fylgsn-
um hjartans.
Þessar línur eiga fyrst og fremst að
flytja þakkir þýðanda ljóðanna og til höf-
unda þeirra, sem horfnir eru inn í rökkur
1 Heimskringla 1973. 148 bls.
117