Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Blaðsíða 100

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Blaðsíða 100
Tímarit Máls og menningar hljóðanda, nema því aðeins að tvöfaldur samhljóðandi heirist glögt í framburði, t. d. brendi (ekki brenndi), bigði (ekki biggði), enn aftur á móti fullra, öruggra (ekki fulra, örugra). Undantekning: Þegar fyrri liður í samsettu orði endar á tvöföldum samhljóðanda og síðari liður birjar á samhljóðanda, skal tvöfalda samhljóðandann í fyrri liðnum samkvæmt uppruna, (t. d. mannfall, fjallgöngur). 4. Skrifa alstaðar f enn ekki p á undan t, t. d. oft, skifta, keifti (ekki opt, skipta, keipti). Eins og lesendur geta séð, ritar Björn samtenginguna en með tvöíöldum samhljóða, enda er það í samræmi við framburð, og hefur það raunar tíðkast hjá ýmsum öðrum og á ýmsum tímum. Ennfremur má hér sjá, að Björn ritar alls staðar je en ekki é, og er það í samræmi við stafsetningu þess tíma. Nú hefur sá furðulegi hlutur gerst, að í málfræðibókum er é flokkað með breið- um sérhljóðum, þótt það sé auðvitað aðeins merki, sem táknar hljóðin j og e, þ. e. samhljóð og grannt sérhljóð. Væri é breitt sérhljóð væri rangt sam- kvæmt núgildandi stafsetningarreglum að rita héngu með é. Þá væru líka ja og jö engu síður breið sérhljóð. Þótt þessar tillögur Björns séu hinar merkilegustu, þá mætti ætla, að hann hefði ekki tekið nægilegt tillit til þess, hve „vaninn og arftakan eru sterk öfl“ Ég fyrir mitt leyti tel ekki tímabært að fella stafinn y hurt úr íslenskri staf- setningu, og skal ég nú reyna að rökstyðja þá skoðun. Lítum þá fyrst á van- ann. Allt það sem breytir stórlega útliti ritmálsins frá því, sem menn hafa van- ist, mætir eðlilega mótspyrnu. Þess má ennfremur geta, að gott sjónminni er mörgum einna bestur leiðarvísir um stafsetningu. Það munar t. d. miklu um útlit á orðmyndunum bygði og bigði, meira en á orðmyndunum byggði og bygði. Auk þess er ekki óeðlilegt, að tvöfaldur samhljóði sé aðeins ritaður þar sem hann heyrist í framburði, því að tvöföldun samhljóðsins byggist á lengd sérhljóðsins, sem á undan fer. Þá mætti einnig nefna hinn þáttinn, sem Bj örn minnist á, en það er arftak- an eins og hann nefnir það. Þótt ritmálið eigi fyrst og fremst að vera sýni- legt tákn hins talaða orðs, þá er líka á það að líta, hvers virði það er að halda tengslum við fortíðina. Það var eflaust skaði, þegar y hætti að tákna sérstakt liljóð í íslensku, en sá skaði verður ekki bættur héðan af. Það mætti þó vera okkur hvatning til að leggja meiri rækt við framburðinn, en gert hefur verið um skeið. En með því að kenna nemendum að rita y, þar sem það er myndað fyrir i-hljóðvarp, gefum við þeim ofurlitla innsýn í orðmyndunarfræði og jafnvel orðsifjafræði. Með öðrum orðum, það eykur skilning þeirra á málinu. Það má segja, að það renni ljós upp fyrir þeim, þegar þau skilja, hvernig 90
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.