Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Blaðsíða 88

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Blaðsíða 88
Tímarit Máls og menningar pólitískum réttindum og flytja valdið og auðinn út úr landinu. Á íslandi var kaþólska kirkjan innlend stofnun þótt hún væri grein á gömlum meiði heimskirkjunnar. Að sjálfsögðu var hún ágjörn til fjár og landa en auður hennar og völd voru varðveitt hér heima. Þegar þjóðhöfðingjar Evrópu létu greipar sópa um tekjur og eignir kirkjunnar fóru þessir fjármunir ýmist í þeirra sjóð eða til þegna þeirra, sem kunnu að ávaxta þá til þrifnaðar fram- leiðslu og verzlun. Á Islandi runnu tekjurnar af eignum kirkjunnar til Dana en Islendingar stóðu eftir snauðari en áður. „Sjóðurinn flaug til Danmerk- ur“ sagði Gissur biskup Einarsson með kaldranalegri glettni. Þegar Matthías Jochumsson skrifaði leikritið um Jón Arason var honum með öllu ljóst, að viðnám og barátta biskupsins á Hólum var ekki einvörð- ungu trúarlegs eðlis. Barátta lians fyrir trú sinni var svo samfléttuð hags- munum og réttindum þjóðarinnar, pólitískum og efnahagslegum, að vart er unnt að greina samskeytin, þar sem hinu andlega sleppir og hið jarðneska tekur við. Hlutlæg og söguleg vígstaða íslendinga var slík, að Jón Arason átti ekki annarra kosta völ en verja réttindi og lífshagsmuni þjóðar sinnar í sama mund og hann reis í fullu veldi til varnar trú sinni, dýrlingum sínum, að ógleymdri blessaðri guðsmóður, sem hann hafði ort innfjálga guðlega mansöngva. Fyrir þessar sakir dó Jón Arason þjóðhetja, en ekki aðeins ein- mana píslarvottur fyrir persónulega trú sína. Löngu fyrir daga Matthíasar hafði annar íslendingur greint tengslin milli íslenzku þjóðarinnar og kaþólskrar trúar. Það var Árni Magnússon, hand- ritasafnarinn, sennilega gæddur skarpara söguskyni en aðrir íslendingar, þótt hann hafi ekki látið eftir sig annað en stuttar athugasemdir á spássíum handrita. Hinn ágæti og trúgjarni ritari hans, Jón Ólafsson frá Grunnavík, skrifar svo í orðabók sína við orðið klaustur: „Virti sálugi Assessor Árni þetta fargan þeirra Bessastaðamanna að taka jarðagóss undir sig eða konung eftir siðaskiptin, sem þeir hafi viljað stunda til að taka allan kjark og þrótt úr þeirri íslenzku nation, til að gjöra þá að þrælum hinnar dönsku þjóðar og maktarlaus til að hrinda þeirra þrældóms oki af hálsi sér ...“ Eftir á að hyggja er það kannski ekki ýkja erfitt að greina tvístuðlana í sögulegum örlögum Jóns Arasonar. En það þurfti skáldið Matthías til þess að skynja hversvegna hann einn allra íslendinga leið píslarvættisdauða fyrir málstað. I sögunni fær enginn afrekað neitt svo mark sé að nema sá sem hef- ur köllun. Biskupinn segir við Sigurð son sinn í Hólastofu: „Sú rödd sem eg heyri heitir k'óllun. Og sú rödd kallar hærra en kóngsboð, úrtölur og kvenna- 78
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.