Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Side 100

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Side 100
Tímarit Máls og menningar hljóðanda, nema því aðeins að tvöfaldur samhljóðandi heirist glögt í framburði, t. d. brendi (ekki brenndi), bigði (ekki biggði), enn aftur á móti fullra, öruggra (ekki fulra, örugra). Undantekning: Þegar fyrri liður í samsettu orði endar á tvöföldum samhljóðanda og síðari liður birjar á samhljóðanda, skal tvöfalda samhljóðandann í fyrri liðnum samkvæmt uppruna, (t. d. mannfall, fjallgöngur). 4. Skrifa alstaðar f enn ekki p á undan t, t. d. oft, skifta, keifti (ekki opt, skipta, keipti). Eins og lesendur geta séð, ritar Björn samtenginguna en með tvöíöldum samhljóða, enda er það í samræmi við framburð, og hefur það raunar tíðkast hjá ýmsum öðrum og á ýmsum tímum. Ennfremur má hér sjá, að Björn ritar alls staðar je en ekki é, og er það í samræmi við stafsetningu þess tíma. Nú hefur sá furðulegi hlutur gerst, að í málfræðibókum er é flokkað með breið- um sérhljóðum, þótt það sé auðvitað aðeins merki, sem táknar hljóðin j og e, þ. e. samhljóð og grannt sérhljóð. Væri é breitt sérhljóð væri rangt sam- kvæmt núgildandi stafsetningarreglum að rita héngu með é. Þá væru líka ja og jö engu síður breið sérhljóð. Þótt þessar tillögur Björns séu hinar merkilegustu, þá mætti ætla, að hann hefði ekki tekið nægilegt tillit til þess, hve „vaninn og arftakan eru sterk öfl“ Ég fyrir mitt leyti tel ekki tímabært að fella stafinn y hurt úr íslenskri staf- setningu, og skal ég nú reyna að rökstyðja þá skoðun. Lítum þá fyrst á van- ann. Allt það sem breytir stórlega útliti ritmálsins frá því, sem menn hafa van- ist, mætir eðlilega mótspyrnu. Þess má ennfremur geta, að gott sjónminni er mörgum einna bestur leiðarvísir um stafsetningu. Það munar t. d. miklu um útlit á orðmyndunum bygði og bigði, meira en á orðmyndunum byggði og bygði. Auk þess er ekki óeðlilegt, að tvöfaldur samhljóði sé aðeins ritaður þar sem hann heyrist í framburði, því að tvöföldun samhljóðsins byggist á lengd sérhljóðsins, sem á undan fer. Þá mætti einnig nefna hinn þáttinn, sem Bj örn minnist á, en það er arftak- an eins og hann nefnir það. Þótt ritmálið eigi fyrst og fremst að vera sýni- legt tákn hins talaða orðs, þá er líka á það að líta, hvers virði það er að halda tengslum við fortíðina. Það var eflaust skaði, þegar y hætti að tákna sérstakt liljóð í íslensku, en sá skaði verður ekki bættur héðan af. Það mætti þó vera okkur hvatning til að leggja meiri rækt við framburðinn, en gert hefur verið um skeið. En með því að kenna nemendum að rita y, þar sem það er myndað fyrir i-hljóðvarp, gefum við þeim ofurlitla innsýn í orðmyndunarfræði og jafnvel orðsifjafræði. Með öðrum orðum, það eykur skilning þeirra á málinu. Það má segja, að það renni ljós upp fyrir þeim, þegar þau skilja, hvernig 90
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.