Tímarit Máls og menningar - 01.12.1979, Blaðsíða 47

Skipsferð niður Yangtze Kiang
samræðum. Ég ræði vandamálið takmörk hins hlutlæga sannleika við
heimspekiprófessor frá Shandong. Hann var búinn að ferðast mörg þús-
und kílómetra til að taka þátt í ráðstefnu í Chengdu (héraðshöfuðborg
Sichuan) um þetta efni. Hann trúði mér fyrir því að sannleikurinn væri
ekki stéttbundinn — þveröfugt við það sem flestir hafa talið í Kína
þangað til fyrir stuttu.
Fundur með ritstjóranum
Og ég ræði við ritstjóra frá „hugmyndafræðideild“ Dagblaðs alþýðunnar
í Peking um Keynes, júgóslavneskan markaðssósíalisma og tilvonandi
breytingar í kínverskri verðlagsstefnu. Hann hélt fyrirlestur á sömu
ráðstefnu og heimspekingurinn og á að halda annan fyrirlestur i Wuhan.
Það er talsvert hefðarstand í kringum hann, ritari er með honum allan
tímann og siðareglurnar eru vandmeðfarnar. Við eigum báðir erfitt með
að setja upp gervi við hæfi. Um leið erum við báðir forvitnir að vita
eitthvað hvor um annan. Eg er ekki einn um að vera forvitinn. Næsta
dag, sunnudagsmorgun, efna samferðamenn mínir á 2. farrými til
„fræðslufundar“ þar sem allir mega spyrja ritstjórann spurninga. Hann
svarar hratt og örugglega mörgum almennum spurningum um efna-
hagslega hugmyndafræði. „Hvernig kemur gildislögmálið fram í fram-
kvæmd sósíalismans?“ spyrja menn og „skerpist stéttabaráttan í sósíal-
ismanum eða deyr hún hægt út?“ Ritstjórinn er rólegur og sjálfsöruggur,
hann hvetur fólk til að vera ókreddubundið í afstöðu sinni.
Eftir „fræðslufundinn“ veitist mér svolítið einkasamtal. Ritstjórinn
lýsir fyrir mér ályktunum sínum af nýlegum heimsóknum til Rúmeníu
ogjúgóslavíu. Honum finnst fjárfestingin fullmikil í Rúmeníu — hún er
næstum þriðjungur af þjóðarframleiðslu og um leið einhliða bundin við
þungaiðnaðinn. Þetta leiðir til þess að lífskjör alþýðu batna mjög hægt.
Þá er 20% fjárfesting eins og í Júgóslavíu skynsamlegri. Yfirleitt þykir
ritstjóranum margt fróðlegt að sjá í Júgóslavíu. En ekki má gleyma að
greina á milli þess sem gott er og þess sem miður fer. „Þeir hafa líka
„markaðssósíalisma“ og verulegt atvinnuleysi,“ bendir hann á.
(Júgóslavía er mjög í tísku þessa mánuði og umræðan um það að hve
421