Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.1979, Blaðsíða 108

Tímarit Máls og menningar - 01.12.1979, Blaðsíða 108
Tímarit Máls og menningar félagið og afhjúpi grundvallarandstæður kapítalismans í framsetningu sinni á þjóðfélagsveruleikanum. Sér í lagi hlýtur að vera sanngjarnt að krefjast þess að bent sé á að launavinna og auðmagn séu í rauninni þau öfl sem orsaki misrétti í þjóðfélaginu. Ef þjóðfélagsmyndin í Vanrcektu vori er metin frá þessum sjónar- hóli hlýtur niðurstaðan að verða sú að Scherfig hafi ekki greint þjóðfélagið á fullnægjandi hátt heldur hafi hann þvert á móti sviðsett þjóðfélagsveruleikann í samræmi við sjálfsskilning hins borgaralega þjóðfélags. Þessi afstaða birtist í lýsingunni á nemendunum, kennurunum og lágstéttinni. Hér að framan var sagt að Vanrcekt vor væri að því leyti ólík mörgum öðrum hópsögum að hún lýsti hópi þar sem uppruni hvers og eins væri frábrugðinn uppruna hinna. Þetta eru skólanemendur en ekki t.d. samfélag fiskimanna eða bænda. Einmitt þess vegna ætti að vera ástæða til að tengja frásögnina af þróun þess hvernig kúgaðir verða kúgarar við lýsingu á stéttauppruna nem- endanna. En slíka greiningu er hvergi að finna. Það er eingöngu fjallað nokkuð ýtarlega um stéttaruppruna eins einasta nemanda og hann sker sig úr hópnum vegna þess að hann er úr verkalýðsstétt. Um þennan nemanda, Axel Nielsen, fáum við að vita að samband hans við gömlu leikfélagana rofnar eftir því sem þeir vaxa úr grasi en hann sjálfur heldur áfram skólagöngu sinni í menntaskóla og háskóla. Hugsanleg skýring þess að það vantar greiningu á félagslegum uppruna nemendanna gæti verið sú að sagan er öll skrifuð frá sjónarhóli nemendanna. Scherfig hefur nefnilega reynt að rifja upp eins nákvæmlega og unnt er til þess að geta lýst því án rangfærslna hversu óþolandi það var að vera í skóla. En þessi skýring fær ekki staðist. Þvi þrátt fyrir það að sjónarhom frásagnarinnar sé nemendanna, þá er rödd frásagnarinnar þurr og efagjörn gamlingjarödd sem afhjúpar lið fyrir lið blekkingarhjúp skólans og innantómar siðvenjur. Þessi rödd dregur allar ályktanir 1 bókinni, hún útskýrir samhengið og greiðir úr þráðunum. Bókin inniheldur því bæði vitund sem heldur sig á sama stigi og drengirnir eru og vitund sem skoðar og skilgreinir úr fjarlægð. í tilhögun frásagnarinnar er því ekkert sem getur afsakað þennan skort á stéttagreiningu í verkinu. Kennurum skólans er ávallt lýst frá sjónarhóli nemenda: þeir eru kúgarar, stjórnendur kerfisins. Scherfig hefur alveg sniðgengið þá hugsun að kennur- unum sjálfum sé kannski stjórnað, að þeir hafi ekki getað valið sitt hlutskipti sjálfir, að þjóðfélagið hafi líka sett mark sitt á þá. Það er staðreynd að mennta- skólakennarar á þeim tímum sem verkið lýsir, í kringum fyrri heimsstyrjöld, voru allt annað en vellaunaður hópur. Þvert á móti. Þeir fengu tiltölulega lágt 482
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.