Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Síða 25

Nýstárlegt skólastarf
I greininni hér á undan gagnrýnir Olafur Proppé skólastarf eins og það er
unnið yfirleitt, en í greinunum hér á eftir verður sagt frá tilraunum í
grannlöndum okkar til að setja á fót skóla sem að einhverju leyti skera sig úr
heildinni. Allar þessar tilraunir, þótt ólíkar séu, miða að því að hjálpa
börnum og unglingum yfir erfiða þroskahjalla, þjálfa þau í að vinna sjálf-
stætt og í hóp, tengja saman það sem þau hafa lært og taka ábyrgð á námi
sínu. Tilraunir þessar bera vott um að víða eru menn að velta fyrir sér hvers
vegna skólakerfið komi ekki að eins góðu gagni og vonir stóðu til, og smám
saman hafa þær eflaust sín áhrif á venjulega skóla — einnig þær sem „mis-
takast“.
Pétrún Pétursdóttir
Lofoten-tilraunin
Lofoten-tilraunin er vafalaust ein sú merkasta sem gerð hefur verið á sviði
skólamála í Noregi á síðustu áratugum. Að undirbúningi og framkvæmd
hennar stóð hópur rannsóknarmanna um skólamál frá háskólanum í
Tromso. Tilraun þessi hófst árið 1973 og náði til nokkurra grunnskóla á
Lofotensvæðinu í Norður-Noregi. Unnið var í náinni samvinnu við hóp
kennara og skólayfirvöld á hverjum stað. Grundvallarhugmyndin var, að
skólastarf sem taki mið af staðbundnum aðstæðum (félagslegum, menning-
arlegum og efnahagslegum) sé líklegt til að styrkja og efla hinar smærri og
dreifðu byggðir.
Þróun skólamála í Noregi hefur að mestu verið á sama veg og víðast annars
staðar í Evrópu. A þessari öld hefur námsgreinum fjölgað til muna, árlegur
skólatími verið lengdur og skólaskylda aukin að árafjölda. Samhliða þessum
breytingum hefur vaxandi áhersla verið lögð á að staðla skipulag og náms-
efni á grunnskólasdgi. Allt til ársins 1959 voru tvenns konar fræðslulög í
gildi í Noregi, önnur fyrir skóla í þéttbýli en hin fyrir dreifbýlisskólana.
Samt sem áður hefur stefnan, allt frá aldamótum, verið sú að móta dreifbýl-
isskólana í það form sem þróast í þéttbýli. Markmiðið að baki þeirri stefnu
var að auka jafnrétti til náms. An tillits til búsetu eða félagslegs uppruna átti
375